Araaşı (Arabaşı)

Uzun ve soğuk kış gecelerinin vazgeçilmezi olan bu çorbanın adını evvela gelin bir koyalım. Araaşı mı? Arabaşı mı? Sosyal medyada, halk arasında, çeşitli illerdeki yazışma ve konuşmalarda, sivil toplum örgütlerinin davetiyelerinde adı ağırlıklı olarak arabaşı olarak geçmektedir. Geçenlerde Mestan KARABACAK ve Osman ÜLKÜMEN hocamla bu konu hakkında uzunca bilgi paylaşımında bulunduk. Araplara has arabaşı diye bir çorbanın olmadığı, ayrıca Arap yemek kültüründe böyle bir çorbanın yer almadığı konusunda hem fikir olduk. Diğer bir konu Arap ülkelerinde soğuk da pek yoktur, kış da çok nadirdir, hadi çorbası her ortamda yapılabilir ama bunun hamurunu kış aylarında 30-35 dereceye varan sıcaklarda ve o zamanın şartlarında nasıl donduracaksınız bu imkansız bir şey. Sadece bir yerde Veysel Karani yemeği diye anlatılmakta. Güya Hz. Peygamber efendimizin Uhud’da dişleri kırılınca Veysel Karani hazretleri tüm dişlerini çektirir, anneside rahat yiyebilsin diye böyle bir çorba-yemek yapar. Böyle bir diş katliamına evvela dinimiz cevaz vermez, Veysel Karani de böyle bir işe kalkışmaz, külliyen uydurma bir hikayedir. Demek oluyor ki; Araplara ait (arabaşı) diye ne bir çorba nede bir yemek var. Gelelim bizim ülkemizdeki duruma.

Araaşını benim bu üçüncü defa kaleme alışım. Özellikle 1980’lerden itibaren yurt dışında kaldığım dönemlerde yurdumuzun çeşitli şehirlerinden, Yozgat’ından Van’a insanlarla beraber oldum. Yapılışı ve içilmesi dahil bir çok ailelerin davetlerine katılarak araştırmalarda bulundum.

Bu çorba, tarihte Anadolu’ya gelen Karamanoğulları Beyliği sınırları içerisinde yer alan, öz be öz Türkmenlerin yaptığı bir yemektir.

Bugün iç Anadolu bölgesinin tamamında; Konya, Karaman, Niğde, Sivas, Kayseri, Yozgat, Kırşehir, Ankara , Isparta, Burdur, Aksaray gibi şehirlerde araaşı meşhurdur. Zamanla, son elli yıldaki yaşanan büyük göç hareketleriyle araaşı ülkemizin değişik coğrafyalarında bilinen ve içilen bir çorba özelliğini kazanmıştır.

Konyalı yazar Mükremin Kızılca hocamız da 11-01-2018 tarihli yazısında bunun bir Karamanoğlu aşı olduğunu yazmıştır. Yozgat Belediyesi elini çabuk tutmuş, 2012 yılında TSE başvurarak yöresel yemekleri olarak “arabaşı”nı tescil ettirmiştir. TC Kültür ve Turizm Bakanlığı 06.08.2014 verilerinde arabaşı, ikinci ad olarak da araaşı geçmektedir.

Bu vesile ile şunu da belirtmek isterim ki, bu tarihi ve geneksel yemeğimizin adının bundan sonra “araaşı” olarak doğru teleffuz edilmesi son derece önemlidir. Tüm halkımızın bu konuya duyarlı olmasını hassaten rica ederim. Tarihte bize, Karamanoğulları’na ait olan bu yemeğin gelin bizde “ARAAŞI” olarak tescilini, yaptıralım. Bu iş öncelikle belediyemiz başta olmak üzere mutfak kültüyle ilgili olan kişi kuruluşlara düşer.

Böylelikle Arabaşı Yozgat’ın, Araaşı da Karaman’ınımızın olsun vesselam.

Not: Gelecek yazımız ara aşının yapılışı ve içilişi hakkında olacak.