YÖRÜK (YÜRÜK) ADI ALINMASI
Şerafeetin GÜÇ
Karamanoğulları Tarihi Araştırmacısı-Yazar
Yörük adı; Yörüklerin kendi kendilerine verdiği veya isteyerek aldığı bir isim, sıfat değildir. Öyle olsaydı Yörükler her yerde isimlerini söylerlerdi. Oysa çoğunluğu Yörük olduklarını ya gizliyor, ya da inkâr ediyorlar; özellikle Mersin, Antalya, Fethiye ve Burdur yöresi Yörükleri.
Orta Asya’da Yörük adı taşıyan boy, topluluk veya yer adı varsa da bilinmiyor, duyulmamış.
Devlet-i Aliyye (Osmanlı) döneminde bazı Türkmen Oymaklarının Anadolu’dan İran’a veya Orta Asya'ya geri gittikleri biliniyor. Bunlarla beraber bazı Yörük obaları da gitmiş olabilirler.
Ancak bilindiği kadarıyla İran ve Orta Asya’da Yörük adını kullanan yok.
Yörük adı ilk olarak, Selçuklu Döneminde ve Anadolu’da kullanılmıştır. Selçuklu İskânı sırasında göçebe Türk topluluklarının tümüne birden değil, sadece üçüne Yörük denilmiştir.
Örneğin Türkmenler 1071’de göçebe idi. 1934’lere kadar, kısmen göçebe olarak yaşantılarını sürdürmelerine ve ayrı coğrafyalarda yaşamalarına rağmen; Türkmenistan, İran, Horasan, Kafkasya, Kerkük, Halep, Konya, Afyon, Adana hatta Manisa'da yine Türkmen olarak anılmaya devam etmektedirler.
Yörük ismi Anadolu dışında Kıbrıs ve Balkanlar’da da bilinmekte ve kullanılmaktadır. Nedeni de Devlet-i Aliyye (Osmanlı) döneminde bazı Yörük obalarının bu bölgeler fethedilince oralara yerleştirilmesidir.
Batıya yerleştirilen Türkmen oymağı sayısı çok azdır.
Türkmenler genelde; set şeklinde Suriye ve Irak ile orta, doğu ve güneydoğu Anadolu’ya yerleştirilmişlerdir.
Türkiye’de Yörük-Aydınlı tanımlaması adı altında toplanan boylar;
Akhun-Hayta, Çaruklu-Cırıklı, Halaç, Kanglı, Karluk, Oğuz, Onok ve Türkeşlerdir.
A- Türk Dil Kurumu Türkçe Sözlüğünde Yörük Kelimesi
- Yürük: (Sıfat) Çok çabuk yürüyen, hızlı giden, çok yürüyen, çabuk yürüyen, iyi yol alan
- Yürük: (İsim) Devlet-i Aliye (Osmanlı) döneminde otuzar kişilik ocaklar olarak Balkanlara yerleştirilen ve savaş zamanlarında geri hizmetlerde çalıştırılan tımarlı asker, göçebe
- Yürüklük,-ğü: (isim) yürük olma durumu
Yürük at yemini, kendi artırır.
Yürük hayatı.
Yürük semai: Türk müziği; usûllerinden biri
- Yürük, -ğü: (Özel isim) Yörük
- Yüğrük, -ğü: (sıfat) İyi yürüyen, iyi koşan, çalışkan, çevik, güçlü.
- Yörük: Yürük
- Yörük,- ğü; (Özel isim) Hayvancılıkla geçinen göçebe Türkmen boyu.
B- Ana Britanica Ansiklopedisinde Yörük Kelime ve Maddesi: Yörükler olarak ta bilinir, Anadolu ve Balkanlar-Trakya'da hayvancılıkla uğraşan göçebe Türklerdir,
Türkistan'dan Anadolu'ya göç eden Türk topluluklarının göçebe yaşamı sürdüren ve yalnızca koyun, keçi yetiştirenleri, büyük olasılıkla 15. yüzyılda Yörük olarak anılmaya başladı.
Anadolu beylikleri bunlardan küçük askeri birlikler oluşturdular. Devlet-i Aliye (Osmanlılar) döneminde Anadolu’daki Yörüklerin önemli bir bölümü Balkanlara göç ettirildi.