Bu yazıda, Sapancalı’nın 1922 yılında yazdığı Karaman kitabında yer verdiği ve “Karaman Cami ve Mescidleri” ana başlığı ele aldığı tarihi eserlerden Dikbasan Cami, özgün ve çeviri metin ile analiz edilerek anlatılacaktır.
Dikbasan Câmi’-i Şerîfi
Bu ma’bedin bir ismi de “Câmi’-i Fasîh”dir Köhne Bedestân Mahallesi’nde Arâbzâde Câmi’-i Şerîf kâdâr büyükligi vardır bunın dâhili büyük büyük kemerlerle çevrilmiş tezyînât dâhiliyesi iri mâî çiziklerden ibâretdir. La’l Paşa tarafından 900 târîhlerinde bina idilmiş (Sapancalı, 1922: 47-48)
Dikbasan Câmi’-i Şerîfi (dilici çeviri)
Bu mabedin diğer adı Fasih Camisi’dir. Köhne Bedesten Mahallesi’ndedir. Arapoğlu Camii kadar büyüktür. İç kısmı büyük büyük kemerlerle inşa edilmiştir. Süslemesi iri mavi çizgilerden ibarettir. Lal Paşa tarafından Hicri 900’lü (Milâdi 1490’lı) yıllarda inşa edilmiştir.
Dikbasan Camii (metin çözümleme)
Metinde konum bilgisi, mimari ve sanatsal anlatım vardır.
Konum bilgisi
Bu ma’bedin bir ismi de “Câmi’-i Fasîh”dir Köhne Bedestân Mahallesi’nde
Mimari ve sanatsal özellikler
Arâbzâde Câmi’-i Şerîf kâdâr büyükligi vardır
bunın dâhili büyük büyük kemerlerle çevrilmiş
tezyînât dâhiliyesi iri mâî çiziklerden ibâretdir.
La’l Paşa tarafından 900 târîhlerinde bina idilmiş
Caminin yapım tarihi Hicri 899’dur. Yaptıranının Lal Paşa adında biri olduğuna dair tarihi kaynak yoktur.
Kitabe bilgisi
Kitabe bilgisi verilmemiştir.
Özel adlar
Câmi’-i Fasîh, Köhne Bedestân Mahallesi, Arâbzâde Câmi’-i Şerîf, La’l Paşa
Değerlendirme
Sapancalı’nın Dikbasan Camii’ne ati verdiği bilgilerin çoğu dönem kaydıdır.
Mimari ve süsleme anlatımında başarılı değildir.
Ebced hesabı ile yazılan inşa kitabesini, görememiş ve tespit edememiştir.
Lal Paşa tarafından yaptırıldığına dair doğruluğu teyit edilmemiş bir bilgi aktarmaktadır.
Bun rağmen caminin inşa tarihini doğruya yakın bilgi ile vermektedir.
Dikbasan Camii, 19. yy ve 20. yy başlarında da Fasih Camii olarak da bilinmektedir.
Caminin mahallesi olan Köhne Bedesten, Karamanoğlu Devleti döneminden bir mahalledir. O mahallede doğan 1950 doğumluların kimliğinde doğum yeri Köhne Bedesten geçer. Bugün Mansur Dede Mahallesi sınırları içinde geçen Köhne Bedesten, Lal Hamamı, Semerciler Sokağı alt tarafı, 1 Nolu Aile Hekimliği arasındaki bölgeyi kapsamaktadır.
Sonuç
Günümüzde adı yok edilen ve Karamanoğulları döneminde kurulan mahallelerden Köhne Bedestan bir dönem kaydı olarak burada karşımıza çıkar. Sapancalı’nın yetkin olmayan dille mimari ve sanat tarihi anlatımı, Dikbasan Camii’ni tam olarak anlatmamaktadır. Ayrıca buraya ait bir fotoğraf çekmemesi de eksikliklerdendir.
Kaynakça
Sapancalı Hasan Hüsnü, Karaman Ahvâl-i İctimâ’iyye, Coğrafiyye ve Târîhiyyesi, Karaman 1922, Süleymaniye Kütüphanesi, İhsan Mahvi Koleksiyonu, No: 66, 85 sayfa
Yorumlar
Kalan Karakter: