Bu
sözlerin çoğu benim çocukken Karaman’da duyduğum sözler ve ben bir Karamanlı
olarak bunları yazmadan edemedim efendim. Birde eski Karamanlılar ‘e’ yi ‘i’
olarak ‘k’ yi de ‘g’ olarak kullanıyorlardı.
Örneğin:
Kardeşim yerine ‘Gardaşım’
‘Ne
yapacaksın’ yerine ‘nörecen – nidecen’ derlerdi.
Kültürel
geçmişimizi yaşatmak ve anmak gayretiyle yazdım derledim bunları, tüm Karaman
halkına selam ve saygılarımla armağan ediyorum efendim.
O
Ordumuz
çok. Kimsemiz yok.
Otur
gelin otur. Dokuz ineğin boku yatır.
Oturduğu
ahır sekisi çağırdığı İstanbul türküsü.
Oğlan
babadan öğrenir sofra düzmeyi, kız anadan öğrenir sokak gezmeyi.
Oğlan
yedi oyuna gitti, çoban yedi koyuna gitti.
Oynayamayan
gelin yerim dar der.
*
Oğnük:
Önlük
Omaç:
Yumurtalı ekmekli yağlı yemek
Onculayın:
O kadar çok
Oosür.
Öksür
Ortaam:
Ortağım
Oluum:
Oğlum
Ö
Ölek
mi, görek mi?
Öldüründe
gurtulak.
Öfke
gelir göz kızarır, öfke gider yüz kızarır.
Önce
bol bol yiyen sonra bel bel bakar.
Öz
ağlamazsa göz ağlamaz.
*
Öllüyün
körü: Öfkelenince söylenirdi
P
Pancarda
girdi okkaya, eşekte gitti Mekke’ye
Parasız
dellal bağırmaz.
*
Paltu:
Palto
Pambık:
Pamuk
Panga:
Banka
Pantul:
Pantolon
Pel
pelbakmak: Aptalca bakmak
Peşkir:
Havlu
Pırtı:
Çamaşır
Piskevit:
Bisküvi
S
Sana
vereyim bir öğüt kendi ununu kendin öğüt.
Sap
kabarır. Sahibi kubarır.
Sağ
baş yastık istemez.
Saygı
sayana, terbiye alana göre.
Sel
gibi gelip kum gibi kaldı.
Serçenin
gönlünden şahinlik geçer.
Sen
bilirsin deyince akan sular durur.
Senden
yumurta alan sarısını bulamaz.
Seyrek
varırsan dostuna kalkar ayak üstüne.
Susuzluğundan
yayılamaz.
Sütlü
koyun sürüden ayrılmaz.
Süpürülmedik
eve görülmemiş misafir.
Sıpalı
eşek yığın dağıtır.
Sıcaktan
adam ölmez. Kişizadeden zarar gelmez.
Seversen
oğlunu sev, kız kendini sevdirir.
Sıçanın
geçtiğini aramam da, yol olur kalır.
Sıkça
varma dostuna, kalksın ayak üstüne.
Sırtımda
yumurta kefesi yokya.
Sinek
pis değil ama mide bulandırır.
Su
bulanmayınca durulmaz.
Sonradan
görmüş, dininden dönmüş.
Sorma
kişinin aslını, sohbetinden bellidir.
*
Sandelle:
Sandalye
Seğirtmek:
Koşmak
Sıtkım
sıyrıldı. Soğudum, tiksindim
Ş
Şehire
habere gider, köy haberiyle gelir.
*
Şaplak:
Tokat
Şaklamak:
ortasından bölmek
Şipidik:
Terlik
T
Tatlıya
yakışmaz soğan; dayısını beğenmez yeğen.
Tarlanın
taşlısı kızın kaşlısı.
Taşıma
su ile değirmen dönmez.
Taş
ol da baş yar.
Tahsil
cehli getirir, insanlık öğretmez.
Tilki
tilkiliğini bildirinceye kadar post elden gider.
Tok
köpek sert osurur.
*
Şebit:
Yufka ekmek
Tas:
Maşrapa
Temel:
Bahçe duvarı
Terezi:
Terazi
Tefder:
Defter
Tehne:
Tenha
Tükan:
Dükkân
Tığteber:
Bomboş
Tosbağa:
Kaplumbağa
U
Ucuzdur
var bir illeti; pahalıdır var bir hikmeti.
Unu
eledik eleği duvara astık.
Ustamın
adı hıdır, elimden gelen budur.
*
Uğunmak:
Nefesi kesilmek
Uh
Ülen: Pişmanlıkta söylenir
Urba:
Elbise
Urgan:
Yün halat
Uyku
semesine: Uykulu
V
Varken
bol bol yer, yokken bel bel bakar.
Veresi
deyince alasım geldi, alacaklı gelince kaçasım geldi.
Vurdun
mu öldür. Verdin mi güldür.
*
Vasait:
Araç
Vah
diyvirdim guzum guzum: Ben sana söyledim kuzum
vaahh
dimişsiim: Dediydim
Vazırdama.
Fazla konuşma
Velesbit:
Bisiklet
Viliii:
Şaşkınlık ifadesi
Y
Yaralı
parmağa bile çöğdürmez.
Yaptığı
yenir, diktiği giyilir.
Yal
yiyen it, yüzünden belli olur.
Yan
yatan da yer bir ekmek çamura batan da.
Yazın
yaşa kışın taşa oturulmaz.
Yazın
padişahın devesi bile yalınayak gezer.
Yazın
ayransız, gışın yorgansız yola çıkma.
Yazın
dağlar misafir alır.
Yazın
kölge iyi olur, hoş olur; gışın çuval boş olur.
Yatan
aslandan gezen çakal iyi olur.
Yıkık
değirmende kırk yıl yatar.
Yüz
verdik astarını ister.
Yedir
beni öğeyim seni.
Yöğrük
at yini gendi artırır.
*
Yanpiri:
Yan yan yürüme
Yat
geber ekmeği yemek: Gece uyumadan yenen yemek
Yazı
Yaban: Yerleşim yeri dışı
Yirik:
Yırtık
Yiter:
Yeter
Yuka:
İnce
Yunak:
Yıkanılan yer
Yunmak:
Yıkanmak
Yük
eşeği gibi çalıştım: Çok çalıştım
Z
Züğürt
olup düşünmektense uyuz olup kaşınmak iyidir.
*
Zerhoş:
Sarhoş
Zıttına
gitmek: Hoşlanmamak
Zibil:
Çok fazla
Zoba:
Soba
KIZINCA
SÖYLENEN SÖZLER, İLENMELER:
Zavalına
dikil emi
Şisti
geberisecene
Naha
ettiğin edecen iş ellere galsın başına türlüşler gelsin
Ellere
galasica
Gara
gelinler ol inşallah
Gıvradı
gine
Hele
matcalıya bak hele
Vurgunu
yingelesice
Giz
assa bi segidiver gel hele
Adın
ellere gala
Naa
ışallah gidişn olsunda gelişn olmasn imiii
Elinde
başlı galsın...Boyun devrilsin
Zukkum
iç
Devrece
dönesice : işlerin ters gitsin
(SON)