Bu sözlerin çoğu benim çocukken Karaman’da duyduğum sözler ve
ben bir Karamanlı olarak bunları yazmadan edemedim efendim. Birde eski
Karamanlılar ‘e’ yi ‘i’ olarak ‘k’ yi de ‘g’ olarak kullanıyorlardı.
Örneğin: Kardeşim yerine ‘Gardaşım’
‘Ne yapacaksın’ yerine ‘nörecen – nidecen’ derlerdi.
Kültürel geçmişimizi yaşatmak ve anmak gayretiyle yazdım
derledim bunları, tüm Karaman halkına selam ve saygılarımla armağan ediyorum
efendim.
H
Habada bir, dibada giyene; gözel de bir, çikin de bir sevene;
acı da bir, datlı da bir yiyene.
Hileden onsaydı, fare onardı.
Halının tozu ile delinin sözü hiç bitmez.
Hay hörümüş, hörümüş. İnce kalın birimiş.
Ben öyle sanıyordum ama öyle değilmiş.
Her gördüğün zengini baba; her gördüğün sakallıyı dede sanma.
Hayvanın alası dışında, insanın alası içinde.
Hesapsız kasap, ya bıçak kırar, ya masat.
Hırslı yaşayan mutluluk göremez.
Hamama gider kurnaya, düğüne gider zurnaya aşık olur.
Hasmın karınca da olsa, merdane bil hor görme.
Herkesin Allahı var, şeytanın da var.
*
Habe. İki gözlü torba
Hacemmi: Hacı Amca
Harar: Büyük çuval
Haran: Kazan
Haçcabaa, mantunu çıkar: Hatice abla mantonu çıkar
Hayat: Avlu
Hazaar: Galiba
Helke: Kova
Heye: Evet
Horanta: Ev halkı
Hovkene sahibol: Öfkeni kontrol et
Hökele: Ukala
Hısım: Akraba
I
Islık eşeğin yaylasıdır.
Islanmışın yağmurdan korkusu olmaz.
*
Ibrık: Sürahi
Icık: Az
Irgalamaz: İlgilendirmez
Irsız: Arsız, terbiyesiz
Iscak: Sıcak
İ
İçi beni dışı seni yakar.
İki kaptan bir gemiyi batırır.
İnanma dayına ekmek al yanına.
İnsanın eti yenmez, derisi giyilmez.
İyi oda, hoş oda, içi dolu boş oda.
İnsanin yere bakanıdan, suyun ağır akanından kork.
İnsan çiğ süt emmiştir.
İp koptuğu yerden ulanır.
İs yanına varanda is, mis yanına varanda mis kokar.
İte dalanmadan çalıyı dolan.
İt kuyruğuna buyurur kuyruğu da ite.
İki taşar bir coşar, güzelin aşı tez pişer.
İstanbul’dan gelen eşek kırk gün at gibi gezer.
İtin aklı eksiği baklavadan pay umar.
İnek almıyor, dana emmiyor.
İnsan el içine iki defa çıkar. Biri düğünde diğeri de ölümde.
İki kaptan gemi batırır.
İp koptuğu yerden ulanır. Diken battığı yerden çıkarılır.
İt bu bir kapıda beslenir, başka kapıda ürer.
İt iti buyurur, it de kuyruğuna, kuyruk da kalkmaz tap tap
vurur.
İtle yatan pire ile kalkar.
İt takkeyi nitsin. Tingilderken düşürür.
*
İcicik: Çok az, minnacık
İiii: Ne diyor
İşgillenmek: Şüphelenmek
İlağan: Leğen
İlistir: Kevgir
İrahat otur, iğreti gibi durma: Rahat otur
İrin: İltihap
İkrah etmek: Tiksinmek
K
Karaman okkası çelebi lokması.
Karnın doymazsa gözün doysun.
Karanlıkta göz kırptığını nereden bileyim?
Kıratın yanında eğleşen ya huyundan ya tüyünden.
Köpekten toklu olmaz.
Kör atın kör alıcısı olur.
Kafa dolu beyin boş. Tut kulağından çifte koş.
Kara kazanın yanına varma, karası bulaşır.
Kepeğe katsan it yemez, arpaya koysan at yemez.
Kurt koyunun pahalı olduğunu bilmez.
Kalbur suya gitti gör ki ne getire.
Kargalar olmazsa tilkiler aç kalır.
Kılavuzu karga olanın burnu boktan kurtulmaz.
Köpek döğenin ığh diyicisi.
Kuruya kurt düşmez.
*
Karık: Bahçede ekim için oluşturulan alan
Kaynata: Kayınpeder
Keleş: Yakışılı
Kenef: Tuvalet
Kertik: Çentik
Kırık: Birinin aşkı, dostu
Kıt akıllı bu: Az akıllı
Kıyat: Kağıt
Koselme: Sinme
Kufür Kufür: Serin esinti
Küllük: Küllerin döküldüğü yer
L
Laf geldi gediğine, darılma dediğime
Leylek benim neden kuşum, yazın gelir güzün gider.
*
Lalin: Nalin
Laf avurtmak: Laf karıştırmak
Laylon: Naylon
Ledaal mi: Öyle değil mi
Loğtaşı: Dam toprağını sıkştıran silindir şeklindeki taş
M
Malı, hayvanı hak
alarak güderler. İnsanı ise haksız güderler.
Melesem etim yenir
Müslüman guşusun kilisede ne aran, gâvur guşusun, putun
üstüne ne işen?
*
Maarisem: Meğerse
Maşşallah: Maşallah
Maşallah sipa nin dadına gııı: Bebek severken söylenir
Malamat etme: Mahcup etme
Mertek: Tavan örtmekte kullanılan kısa ağaçlar
Mezer: Mezar
Mıh: Çivi
Mısırga: Hindi
Mudara: İğreti
Motur: Traktör
N
Ne kızı verir ne dünürü küstürür.
Neyse fazla şiitme baalım hazar olacaktır nörelim
*
Naal: Nasıl
Nacak: Küçük balta
Ne ossun: Ne olsun
Norüyon: Ne yapıyorsun, nasılsın iyi misin?
Noorek: Ne yapalım
Nöörmüş bu: Ne yapmış bu
