ARABAŞI’NIN KÖKENİ

ARABAŞI’NIN KÖKENİ
Talat DURU 

Değerli okuyucularım: Uzunca süren ayrılıktan sonra soğuk bir kış günü sıcacık arabaşı sohbeti ile yazımıza girelim.
Şimdilerde hala devam ediyor mu bilmem, bir zamanlar Karaman’da grup grup sıra geceleri yapılırdı. Cumartesi günleri kahvehaneler bomboş olurdu. Sıraya gitmek için davetli olmak gerekmemekteydi. Kahvede oturanlar, Ahmet’in Mehmet’in evinde “arabaşılı sıra varmış” diyerek o eve giderlerdi. Sıra sahibi de bu durumu bildiği için ona göre hazırlığını yapardı.
    Benim ellili yıllarda Yozgat’a ve Kayseri’ye yolum düştü. Yozgat’ta havalar soğumaya başlayınca arabaşının zamanı geldiğini söylüyorlardı. Kayseri’de de davetli bir evde arabaşı ikram ettiler. Ben o zamana kadar arabaşının Yalnız Karaman’a mahsus olduğunu biliyordum. Kayserilerde benim Karaman’a mahsus dediğim gibi onlarda Kayseri’ye mal etmekte idiler. Zamanla öğrendim ki bu yemek Anadolu’nun birçok bölgesinde bilhassa Yörük kesiminde yaygın halde adet haline gelmiş.
    Zamanla elime Arap seyyahı İbni Battuta’nın seyahatnamesinden seçmeler adlı bir kitap geçti. Milli Eğitim Bakanlığı çalışmalarından olup hazırlayan İsmet Parmasız, 1986 yılında basılmış bu kitabın 72. sahifesinde Batu ta şöyle diyor: “Bu Türkler ekmek veya buna benzer katı şeyler yemiyorlar. Dankı denilen bir darıdan yapılan bir yemeği pişirirler. Önce suyu ateşin üzerine koyarlar. Kaynayınca davkıdan bir parça içine atarlar. Evde et varsa onu da lime lime edip tencereye koyarlar. Ve bunları birlikte pişirirler.” Battuta burada arabaşıyı tarif ediyor.
    Bu Arap seyyahın Şimal Türkleri diye gezdiği bu yerler deşt i Kıpçak taraflarıdır. Kıpçak kökenli ve aynı coğrafyadan gelen Çerkezlerde arabaşıya benzer şıpsı, kaçamak, heyre gibi yemeklerde bir arabaşı türüdür. Şıpsının içerisinde tavuk eti atılırsa çeti şıpsı olur. Karamanlılarda Orta Asya’dan geliş yolu olarak Hazar denizinin kuzeyinde Hazarlar, Kıpçaklar, Çerkezler ile bu coğrafyada bir müddet kaldılar. Burada daha önce yerleşmiş Türk kabileleri ile kaynaşıp kültür alışverişinde bulundukları pek tabii. Bu birikimlerini Karaman’a yanlarında getirdiler. Şimdi “Arabaşı geleneği hangi şehre mahsustur ?” diye bir soru yöneltsek, cevaben Karamanoğlu Devletinin hakim olduğu bölgelerdir. En doğrusu bu olur.