ÜNİVERSİTE TERCİHLERİ NASIL YAPILACAK!
Ali KONUKSEVEN
Sevgili üniversite adayları tercih stratejilerinde her yıl bazı değişiklikler olsa da, tercih mantığı ve tercih yaparken dikkat edilmesi gereken noktalar aynıdır. Üniversite tercihlerinizde yol göstermek için aşağıda bazı bilgileri sizlerle paylaşacağım. İyi bir tercih dönemi geçirerek hedeflerinize ulaşmanız dileğiyle…
TERCİH VE YERLEŞTİRME İŞLEMLERİ
- 2012-ÖSYS’de tercih yapma hakkı olan ve tercih yapmak isteyen adayların ilk olarak 2012-ÖSYS Yükseköğretim Programları ve Kontenjanları Kılavuzu’ nu edinmeleri gerekir. Kılavuz ÖSYM'nin http://www.osym.gov.tr adresinden görülebilir. Kılavuz dağıtımı ve satışı yapılmamaktadır.
- Tercih işlemleri 23 Temmuz- 03 Ağustos tarihleri arasında yapılacaktır.
- Yükseköğretim programlarının 2012-ÖSYS’deki en küçük puanları ile son yerleşen adayların başarı sıraları, bu yılın puan türleri Kılavuza konulmuştur.
- Adaylar en fazla 30 tercih yapabileceklerdir.
- Adaylar tercihlerini Başvuru Merkezleri aracılığıyla, ya da bireysel olarak internet üzerinden ÖSYM’ye gönderebilirler.
Tercih gönderme süresi uzatılmayacaktır. Bu nedenle adaylar:
1. Sonuç Belgesinin gelmesini beklemeden puanlarını öğrenmeleri ve tercih edecekleri yükseköğretim programlarını belirlemeleri,
2. Eğer tercihlerini Başvuru Merkezi aracılığıyla göndereceklerse zamanında başvurmaları,
3. Tercihlerini internet üzerinden bireysel olarak göndereceklerin, “Tercihleriniz sistem tarafından başarıyla kabul edilmiştir” uyarısını mutlaka görmeleri ve yazıcıdan Tercih Listesini almaları gerektiği konularında önemle uyarılmaktadır.
- Yerleştirme sonuçları ise 20 Ağustos civarında ve ÖSYM tarafından bildirilecek tarihte açıklanacaktır.
ÖSYS TERCİHLERİ İÇİN İPUÇLARI
ÖSYS baraj puanları 2010 yılından itibaren lisans programları için 180, önlisans ve kontenjansız açık öğretim programları için ise 140 olarak belirlenmiştir. Her geçen yıl barajı geçen ve sınava katılan öğrenci sayısındaki artış ve kontenjan sayılarının yükselmesi tercih yapılırken dikkatli olunması gerektiğini kanıtlamaktadır. Bu şartlar altında daha sağlıklı ve hedefine ulaşan tercihler yapabilmek için aşağıdaki maddelere dikkat edilmelidir.
Kendi ilgi ve beklentilerinize uygun bölümleri tercih ediniz.
Tercih yaparken ÖSYS puanınızı göz önünde bulundurarak tercih yapmak durumundasınız. Rakipleriniz içinde aldığınız yer sizin girebileceğiniz üniversiteleri sınırlar, bu nedenle öğrenciler genelde puanlarının uygun olabileceği bölümleri tercih etme eğiliminde olurlar. Fakat doğru olan bu gerçeği göz ardı etmeden kişilik özelliklerinize, beklentilerinize uygun, severek yapabileceğiniz ve kendinizi gerçekleştirebileceğiniz bölümleri ve meslekleri seçmeye çalışmak olmalıdır.
Kendinizi tanıyın.Eğer ilgi ve yeteneklerinizin farkında olursanız yeterliliklerinizi ve eksikliklerinizi bilirseniz daha sağlıklı ve doğru tercihler yapabilirsiniz. Bunun için profesyonel destek almaktan çekinmeyin.
Okumak istediğiniz bölümleri ve üniversiteleri mutlaka araştırıp inceleyin.Türkiye’deki bütün üniversite ve bölümlerle ilgili bilgi sahibi olma şansınız olmayabilir. Fakat, üniversite tanıtım günleri ve web sayfaları sizlere yol gösterecektir. Örneğin; Aynı bölümde iki farklı üniversite seçeneğiniz var. Bu durumda bölümlerin ders içeriklerini, bulabiliyorsanız akademik yayın sayılarını ve akademisyenlerinin en azından unvanlarını inceleyebilirsiniz.
Elde ettiğiniz verileri değerlendirmek için bir tablo hazırlayın.
Tercih süresince kafanızdaki üniversite ve bölümlerle ilgili edindiğiniz bilgileri düzenli bir şekilde artıları ve eksileri göz önüne alarak sıralarsanız, sağlıklı tercih yapmanız kolaylaşacaktır.
Üniversitenin bulunduğu şehrin sosyal ve ekonomik imkanlarını, yaşam kalitesini, pahalılığını, yurt imkanlarını mutlaka inceleyiniz. ÖSYM tercih kılavuzunu inceleyiniz.Yeni açılan bölümleri, okulların ve bölümlerin özel koşullarını, yerleştirme önceliklerine bakarak değerlendirebilirsiniz.
Okulun uluslararası değişim programlarının (Socrates-Erasmus) var olup olmadığını öğreniniz.Unutmayın ki ileride iş hayatına başlarken yurt dışı deneyimine sahip olmanız ve yabancı dil becerinizin gelişmiş olması size diğer adaylar karşısında avantaj sağlayacaktır.
İstediğiniz bölümün veya mesleğin Türkiye’deki ve Dünya’daki istihdam koşullarının girişim süreci, gelecekteki durumu ile ilgili bilgi almaya çalışın.Mesleğin ya da bölümün durumunu değerlendirirken beş altı yıl sonrasını (mezuniyet yılını) göz önünde bulunurun. Örneğin; şu anda ataması yapılabilen bir öğretmenliğin beş yıl sonra yeterince ataması olmayabilir.
Tercihlerinizde objektif olun, duygusal tercihlerde bulunmayın.Arkadaş ve dostlarınıza uygun olan şehirler, üniversiteler ya da bölümler size uygun olmayabilir, size yetmeyebilir ve sizi mutsuz edebilir.
Mutlaka profesyonel yardım alın ( Tercih desteği ).Bu alanda uzmanlaşmış rehberlik birimlerinden yardım alarak kafanızdaki sorulara daha hızlı, etkin ve sağlıklı cevaplar bulabilirsiniz.
Yatay veya Dikey Geçiş yapabilmek, ÖSYS’ de başarıyı yakalamaktan kolay değil, hatta daha zordur.Dolayısıyla Yatay veya Dikey Geçiş düşüncelerine güvenerek tercihlerinizi yapmamalısınız.
Geleceğiniz için kariyer planı yapın.Unutmayın ki üniversite diploması size bütün iş kapılarını açmayacaktır. Uzmanlaşabileceğiniz ve kendinizi geliştirebileceğiniz çalışma ortamlarına ve imkânlara sahip üniversite ve bölümleri önceleyiniz.
Ebeveynlerinizin mesleği size uygun olmayabilir.Ebeveynlerinizin mesleklerini çok severek ve başarıyla yapıyor olması bu mesleği sizin de çok severek ve başarıyla yapabileceğiniz anlamına gelmez.
Sadece maddi beklentilerinizi karşılayacağını düşündüğünüz meslekleri seçmek sağlıklı bir yaklaşım değildir.Maddi beklentilerin karşılanması da göz önünde bulundurulması gereken önemli kriterlerden biridir, fakat yeterli kriter değildir. Unutmayın kişiler kendilerine uygun olmayan mesleklerde başarılı olamadığı için çok para kazanma imkanı da bulamaz.
Önemli olan yaptığınız mesleğin en iyisi olmaya çalışmaktır.
İyi bir üniversite ve iyi bir akademik eğitim, mesleğinizin en iyisi olmak yolunda sizi avantajlı konuma getirecektir. Ama çok çalışır ve kendinizi geliştirirseniz, istediğiniz üniversitede ve şehirde okuyamamak bir dezavantaj olmaktan çıkar.
“ Bir yere gireyim de neresi olursa olsun !”Bu düşünce, size geçici bir rahatlama sağlayacaktır. Fakat uzun vadede bütün mesleki yaşantınızı göz önünde bulundurarak hareket etmeli ve kolaycılığa kaçmamalısınız.
‘Kırk yıl sırtınızda taşıyacağınız bir meslek değil, kırk yıl sizi sırtında taşıyacak bir meslek seçin.’
TERCİH LİSTESİ NASIL OLUŞTURULUR?
Tercih listesi oluşturulurken puandan önce, Türkiye’deki başarı sıranızı göz önünde tutmalısınız. Bir önceki yıldaki başarı sıraları size bu konuda yardımcı olabilir. Her yıl sistem ya da sayılar değişse de başarı sıraları bize en sağlıklı göstergeyi sağlar. Kesin tahmin yürütmek veya bire bir kıyaslamak arz-talep dengesine göre her sene değişeceğinden söz konusu değildir. Bu sebeple sene başında hedeflediğiniz programları tercih etmek için, ÖSYM veri analizlerini çok iyi inceleyin ve bir uzmandan destek alın.
Alternatifli bir tercih listesi oluşturulmalıdır. Tek bir üniversite ya da bölüm üzerine odaklanılmamalıdır. Bir bölüme takılıp kalmayın. İstediğiniz bölüm ile ortak özelliklere sahip, başka bölümlerin de olup olmadığını da araştırıp, geçişli bölümleri de göz önünde bulundurarak tercih listenizde alternatif yaratın. Tercih listenizi puanınıza bakarak değil, başarı sıranızı göz önünde tutarak hazırlayın. Zira puanlar her yıl farklılık göstermektedir. Bu nedenle bir önceki yıl, sizin bu sene sahip olduğunuz puanla öğrenci alan bir bölümün başarı sırası, sizin bu yıl ki başarı sıranızdan farklı olabilir. Bu yıl edindiğiniz başarı sırası ile alternatifli olarak oluşturduğunuz listedeki bölümlerin başarı sırasını karşılaştırmak size doğru tercih yapmanız noktasında en sağlıklı bilgiyi verecektir. Alternatifli olarak oluşturduğunuz tercih listesinden, önceliklerinizi göz önünde bulundurarak ve uzman yardımı alarak, eleme yöntemiyle listenizi son haline getirin. Tercihlerinizi yaparken ilk altı tercihinizin kendi başarı sıranızdan yukarıda ve en çok istediğiniz üniversite ve bölümler olmasına dikkat etmelisiniz. Tercih listenizde kendi başarı sıranızdan yüksek tercihlere yer verdikten sonra ise, kendi başarı sıranıza yakın ve denk on ya da on iki tane tercih yapmalısınız. Önemli olan tercih sırası değil, puan sıralamasıdır (Örneğin, puanı birbirinden farklı iki öğrenciden, ilgili bölümü önce tercih eden kişi değil; puanı yüksek olan kişi yerleştirilir.) Son olarak da son altı veya sekiz tercihinizde girmek istediğiniz bölüm ve üniversiteleri göz ardı etmeden, inebildiğiniz başarı sırasına kadar tercihlerinizde yer vermelisiniz. Yazdığınız son tercih, sizin gitmeyi tercih ettiğiniz son üniversite ve bölüm olmalıdır. Unutmamak gerekir ki, kayıt yaptırmayacağınız bir programa yerleştirildiğinizde, kayıt olmasanız dahi bir sonraki yıl sınava girdiğinizde puanınız düşecektir. Alan dışı ya da ortak alan tercihi yapmayı düşünen öğrenciler ise, yazacakları alan dışı bölüm tercihlerini istek sıralarına göre listelerine yerleştirmelidir. Özel Yetenek Sınavı ile öğrenci alan lisans programları, tercih kılavuzunda Tablo- 5’ te yer alır. Tercih listesinde ise Özel Yetenek Sınavı ile öğrenci alan programlara yer verilmez. Bu programlara başvuru yapmak için, bizzat okula sınav sonucunuz ile başvuru tarihlerinde gidebilirsiniz. Hem merkezi yerleştirme ile yerleştirildiğinizde ve hem de Özel Yetenek Sınav sonucunda başarılı olarak okula giriş imkânına sahip olduğunuzda, ikisinden birini tercih etmek size kalmıştır. 2012 ÖSYS’ de tercih yapıp, yerleştirilmediğiniz takdirde, 2013 ÖSYS’ de herhangi bir puan kaybına uğramazsınız. Ancak 2012 ÖSYS’ de merkezi yerleştirme ile (Açıköğretimin kontenjanlı-kontenjansız bölümleri ve Sınavsız Geçiş hariç) yerleştirilirseniz, 2013 ÖSYS’ de puan kaybı yaşarsınız. Tercih dönemini, açıklanan tarihleri göz önünde bulundurarak, son gününe kadar kullanınız. Yurtdışında eğitim almayı tercih ediyorsanız, YÖK Denklik Bürosu’ ndan alacağınız diplomanın denkliği olup olmadığını öğreniniz. Türkiye’ de geçerliliği olmayan üniversiteleri tercih ederken iyi araştırma yapınız.
TERCİHLERDEKİ OLASI HATALAR
· Puan türü ile uyuşmayan programları tercih etmek
· Yükseköğretim programlarının başarı sırasını ve yüzdelik dilimini göz önüne almayarak işlevsiz (ölü) tercih yapmak
· Yükseköğretim programlarının özel koşullarını okumadan tercih listesinde yer vermek
· Tercihleri yaparken, programın kodunu hatalı yazmak ve kontrol etmeden tercih yapmak
· Meslekleri ve üniversitelerin yerleşim yerlerini bilmeden tercih yapmak
· Vakıf Üniversiteleri’ nin burslu ve burssuz programlarının özel koşullarını okumadan ve araştırmadan tercih yapmak
· Okulların bazı özel koşullarını (yaş, cinsiyet, okul türü vs ) karşılamayan tercihler yapmak
· Dikey Geçiş Sınavı’ na güvenip, önlisans programlarına kayıt olmak
· Velinin onayını almadan, şehir dışı tercihlerde bulunup, iki yıl zaman kaybetmek
· Kayıt yaptırmayacağı bölüme yerleşerek bir sonraki sene AOBP’ nin 0,12 yerine 0,06 ile çarpılmasına neden olmak.
TERCİH İŞLEMİNDE ÖĞRENCİLERİN OKULLARINA GÖRE İZLEYECEĞİ YOL HARİTASI
TERCİH BİLDİRİMİ İÇİN SEÇENEKLER VE YAPILACAK İŞLEMLER