Halil İbrahim İNCEKARA
Karaman Esnaf ve Sanatkarlar Odaları Birliği
Genel Sekreteri
Dünyada sayısız çeşidi bulunan sumak ağacı Türkiye’de, Arap yarımadasının kuzeyinde, Hindistan ve Güney Avrupa’da yetişen bir bitkidir.Türkiye’de Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Akdeniz Bölgesi, İç Anadolu Bölgesi ve Ege bölgelerinde dağlık alanlarda bolca yetişiyor. Boyu yaklaşık 2 metreye kadar ulaşan bir bitki. Yaprakları deri sanayinde, tohumları da sofralarımızda kullanılmaktadır. Karasal iklime sahip Karaman ilimizde de Ermenek, Sarıveliler, Başyayla ilçelerimiz de Toros dağlarının eteklerinde, Göksu vadisinde, Pınarbaşı, Başkışla, Kızılyaka, Bozkandak, Damlapınar köylerinde kuzeyde sönmüş volkanik Karadağ'da da sumak yetiştiriliyor.
Sumak geçmiş yıllarda ilimizde sadece kendi sofralarımız, kendi kullanımımız için yapılırken son yıllarda ticari amaçla satılmak için de toplanmakta, bir gelir kaynağı oluşturmaktadır.
Karadağ’ın Endemik Bitkileri konulu bir araştırma sırasında, Kılbasan, Madenşehir ve Üçkuyu (Değle) köylerinde ben ve gelin kızım Pınar Soykat İncekara ile birlikte köy halkına ben Karaman’ın yöresel yemekleri, kızım da Halk Eğitim ve ASO’da Nakış (El Sanatları) öğretmeni olduğu için Karaman El Sanatları hakkında bilgiler veriyorduk.
Bu çalışmamız iki-üç hafta sürdü. Bu süre içerisinde Madenşehir ve Üçkuyu köylerinde çalışma yaparken Eylül ayı içerisinde Madenşehir Köyümüzde taş dibekte sumak döven bir teyze gördük. Hemen aracımızı durdurarak teyzemizin yanına gittik.
Sumakçı teyzemize kolaygelsin deyip, hal ve hatır sorduktan sonra, sumak hakkında tatlı bir sohbete başladık.
Sumakçı Hatice ÖZTANRIVERDİ teyze, güler yüzlü, sevimli, cana yakın tatlı bir insan. Elindeki büyük dövme tokmağını bırakarak,bize sumak hakkında bilgiler vermeye başladı. Sumağı Volkanik Karadağ’dan kendilerine ait arazilerden ve doğal olarak yetişmiş sumak ağaçlarından topladığını, evinin damında kuruttuğunu ve bu taş dibek içerisinde döverek tohumların kabuklarını (sumak kısmını) çekirdeğinden ayırdığını, daha sonra sumak çekirdeklerinin çok az bir suyla kaynatıldığını ve bu su ile de sumak kabuklarının ovulduğunu böylece de sumağın doğal rengini aldığını belirtti.
Bu sumağı kendiniz için mi yapıyorsunuz? dediğimizde, “bir kısmını kendimiz kullanıyoruz. Ancak son yıllarda yurt dışındaki hemşerilerimiz var onlara satıyorum, gelir elde ederek harçlık yapıyorum.”dedi. Sumakçı HaticeTeyzemizin o yaşta yaklaşık 8-10 kilo olan dövme tokmağını kaldırıp sumak dövüşünü izledim, Allah güç versin dedim. Bu yaşta kendi gelirini alın teri ile kazanan bir teyzemiz, bundan daha güzel bir kazanç olur mu? elini öptük, hayırlı işler dileyerek Üçkuyu köyüne doğru yola koyulduk. Daha sonraları Hatice teyzemizin vefat ettiğini ve sumak geleneğini kızı Dursun Hanım KONDU’nun devam ettirdiğini öğrendim.
Anadolu Ajansı Karaman temsilcisi Mehmet ÇETİN kardeşimiz Madenşehri Köyünde Köy Muhtarı D. Ali DEMİR ve Hatice teyzemizin kızı (şu anda annesinin sumak
dövme işini o devam ettiriyor) Dursun Hanim KONDU ile yapmış olduğu bir Sumak tanıtım programı yaptı.
Sumak sofralarımızın ayrılmaz bir parçasıdır, mutfaklarımızdaki baharatlar içerisinde baş köşede yerini alır. Özellikle lahana sarması, soğan piyazı, salata ve topalak sumaksız olmaz. Bunları limonla tatlandırabirsiniz ancak sumağın verdiği lezzeti ve damak tadını asla vermez.
Sumağın içinde şekerler, tanen, flavon glokozitleri, sitrik, malik ve tantarik asitler bulunmaktadır.
Sumağın Faydaları Nelerdir? • Sumak bitkisi içeriğindeki tanen sayesinde hafif dozda antiseptik ( mikrop öldürücü) ve kabız yapıcı özelliklere sahiptir. • Sumak mikrop öldürücü özelliği sayesinde ağız ve boğaz mikrobik rahatsızlıklarında su ile kaynatılmak sureti ile gargara yapılarak kullanılmakta, aft dediğimiz ağız yaralarına iyi gelmektedir. • Sumak damarları büzerek kanamayı durdurma ve ateşi düşürme özelliklerine de sahiptir. • Sumağın kanama durdurması ve ateş düşürücü etkilerinden faydalanmak isterseniz o zaman yapmanız gereken 100 gram kadar sumak alıp 1 litre kadar kaynar suyun içerisinde 10 dakika kadar bekletip demleyin. Hazırlanan bu karışımdan günde 3 bardak kadar için yada ihtiyacınıza göre gargara olarak kullanın. • Sumağın kökleri ve dallarının kabukları özellikle şeker hastalarında ve idrar söktürücü olarak kullanılmaktadır. Ayrıca sumak ishal durdurucu özelliğe de sahip bir bitkidir. • Bu etkilerin faydalarını görmek için ise 50 gram kadar kuru bitkiyi 1 litre kadar su ile kaynatın. Hazırladığınız bu karışımdan günde 2 fincan kadar içebilirsiniz. hazırladığınız bu karışım ishal durdurma, idrar söktürme için faydası olur. • Tüm bunların dışında sumağı özellikle kışın salatalarda ve yemeklerde bol bol kullanmayı sakın ihmal etmeyin.
Ağzınızın tadının bozulmaması dileklerimle…