HALİL İBRAHİM İNCEKARA
Arabaşı adı nereden geliyor acaba? Hiç merak ettiniz mi?
ARAB’ın böyle bir aşı olmadığı malum, hepimiz biliriz. Hem kış günlerinin yiyeceği diye lezzetini duya duya içeceğiz, hem de genellikle sıcak ülkelerde yaşayan ARAB’ın aşı diyeceğiz. Olmayacak şey... O halde ne ?
“Arabaşı bilindiği gibi ve öncelikle ARAB’ın aşı değil. Kaynar kıvamdaki acılı çorbayı, buram - buram sıcakta, arap nasıl içsin? Hem o sıcakta hamur tutar mı?
Arabaşı’nın Aş ile de ilgisi yok. Yani ARA AŞI da değil...
Bu çorbamızın adı yine bize ait. Arabaşı bizim birlik ve beraberliğimizden kaynaklanmıştır. Hani aynı yaş grubundan ve arkadaş olanlar, zaman - zaman yemekli davetlerde bir araya gelirler, sıra geceleri düzenlerler ve bu daveti;
Bu akşam çorbayı bizde içeceğiz... Diye yaparlar ya!
İşte tatlısı, tuzlusuyla çeşitli yemeklerin, tatlıların yendiği, bu sofralardaki eksiklik ve fazlalık görüntüsünü önlemek ve sıra gecelerine katılanlar arasındaki fakir-zengin ayırımını ortadan kaldırmak için herkesin rahatlıkla yiyip-içebileceği çorbada karar kılınmış ve çorba içilir hale gelmiştir.
Sıra dediğimiz, haftada bir iki gün veya belirli ARA ile yapılan bu kış günü gecesi toplantılarında, yemek yerine çorba içilmeye başlanmıştır. Zevkli ve eğlenceli geçen o gecenin sonunda, gelecek toplantının, sıranın ne zaman yapılacağı ve çorbanın kimde içileceği sorulur ve sıra gecesine ara verilmiş olurdu.
Bundan sonra sıra kimde? Yani ARA’nın BAŞ’ı (davet sahibi) kim olacak? Diye sorulurdu.
İşte Arabaşı çorbasının adı ARA BAŞI buradan gelmektedir.
Günümüzde soğuk kış gecelerinde “Arabaşılı sıra geceleri “ halen yapılmaktadır.
Kaynak : Şair Bekir Sıtkı ERDOĞAN
İKEV Postası Bülteni. Şubat 2002, Sayı 29, Sayfa 1.
ARABAŞI İLE İLGİLİ KARAMAN’DA
SÖYLENEN TEKERLEMELER
Arabaşıyı yaptıysan kazdan,
Geliriz yazdan.
Arabaşıyı yaptıysan hindiden,
geliriz ikindiden.
Arabaşıyı yaptıysan tavşandan,
geliriz akşamdan.
Arabaşıyı yaptıysan tavuktan,
gelemeyiz soğuktan.
Söz: Ak Hoca, Aktaran: Mehmet Ali Koçak (Beşkeçili Hoca)
Güzel anlatmışsın ancak 'Arabaşı' adı çorbanın içinde lop et şeklinde olan keklik etinin az olmasından dolayı et parçaları parça parça anlamında kullanılmış ve ara başı, yani ara çorbanın içindeki kuşbaşı büyüklüğündeki eti anlamında kullanılmış ve zamanla 'Arabaşı' çorbası şeklinde kalmış. Bir sonraki çorbanın kimde içileceği sorulmaz, aksine hamuru çorbaya daldırırken kaşığındaki hamuru tasın içine düşüren kişi bir sonraki Arabaşı çorbasını hazırlama cezası alır. Bu da işin eğlenceli ve sürekli olması açısından konmuş bir kuraldır.