Aslında bugün ateş kes üzerinde anlaştılar. Ama ben dün bir istek üzerine konu ile ilgili değerlendirmelerimi şöyle açıklamıştım:
Bugün Azerbaycan, sınır güvenliğini ve anayasal ülke bütünlüğünü sağlamak amaçlı bir harekât başlattı. Azerbaycan’ı bu harekâta mecbur eden Ermenistan’dır, Çünkü Ermeniler hem Karabağ da hem de askerlerinin bulunduğu Azerbaycan coğrafyasında ve Azerbaycan Ermenistan sınırında bir anlaşma yapılmış olmasına rağmen, ikinci Karabağ Savaşı’ndan sonra, buna uymamış; devamlı kışkırtma halinde olmuş, sızma, saldırı, mayın patlatma gibi ufak ufak aşındırmalarla hem Laçin koridorunun hem de daha önce yapılan anlaşmalardan dolayı ortaya çıkan Azerbaycan’ına haklarını engellemeye çalışmıştır.
Son olarak Karabağ’da mayınla 7 Türk polisinin şehit edilmesi üzerine Azerbaycan, Türkiye ile yapılan ‘Şuşa mutabakatına’ dayanarak yaptığı istişare ile elbette Rusya’yı da haberdar ederek, bir yerde Rusya’nın da böylece tarafsız kalmasını sağlamış ve 19 Eylül‘de de özellikle Hankenti – Hocalı bölgesindeki Ermeni teröristlerin bulunduğu bölgeye bir askeri operasyon başlatmak zorunda kaldı. Şu ana kadar askeri hedeflerin başarılı bir şekilde vurulduğu görülüyor.
Son yapılan açıklamada, saat 16.30’da, ana hedeflere ulaşıldığı açıklandı. Önceden Rus Barış Gücü Komutanlığı ile Türk-Rus ortak Gözlem Merkezi Yönetimi de haberdar edildi. Yani Rusya’nın bilgisi var. Azerbaycan Karabağ’da Terörle Mücadele tedbirleri çerçevesinde harekat yapıldığını, sivil hedeflere harekât olmadığını, harekâtın tamamen terörist Ermeni birliklerine askeri muharebe araçlarına ve diğer askeri hedeflere yönelik olduğunu bildirdi..
Rusya’dan herhangi bir müdahale, bir eleştiri olmadı. Batıdan da henüz herhangi bir şey şu ana kadar gelmiş değil. Ama batının bu harekâtı durdurmak istemesi ve Türkleri suçlayıcı bir tavrın içerisine girmesi her an mümkün. Yakında bunu duyabiliriz.
Burada İran’ın tutumunu asla göz ardı etmemek lazım. Özellikle Laçin koridorundan, Zengezur bölgesinin Türk kontrolüne geçmesinden son derece rahatsız olan İran, Türk coğrafyasının birleşeceğini, bunun ulaşım yolunda da olacağını ve bunun kendi coğrafyasında çok ciddi şekilde bir rahatsızlık yaratacağını bildiği için, bunu şimdiden önlemenin çabası içerisinde. Bu yüzden de Ermenistan’ı kışkırtarak Ermenistan’a insanlı- insansız hava araçları vermekteydi. Askeri yönden Ermenistan’ı desteklemekte ve Azerbaycan‘a karşı kışkırtmaktaydı. Nitekim 2. Karabağ savaşı sonrası anlaşmanın bugüne kadar atıl kalmasının müsebbiplerinden biri de İran’dır.
Bunu göz ardı etmemek lazım. Aslında Türkiye ve Azerbaycan bunu net olarak gördü.
Azerbaycan elbette eski Azerbaycan değil. Silahlı kuvvetlerimi güçlendirmiş, güçlü bir askeri yapısı var. Üstelik kendisini destekleyen Türkiye gibi bir kardeşi var. Onun büyük bir askeri tecrübesi var, askeri gücü var. Bunlara dayanarak kaybettiği Toprakları bir an önce kazanıp anayasal toprak bütünlüğünü ve sınırlardan terör faaliyetlerinin yapılmasını önlemek ve terör hareketleriyle vatandaşların hayatlarını kaybetmesini önlemek için sınır güvenliğini sağlamak zorundaydı.
Kanaatimizce bunun uzun süreli bir Azerbaycan - Ermenistan savaşına (3. Karabağ Savaşı) dönüşmesini önlemeye çalışmak ve Kafkaslarda tekrar Türkleri, Türkiye’yi uğraştıracak yeni bir mesele yaratılmasına fırsat vermemektir. Bu da temel hedeflere ulaşınca durmak şeklinde olabilir şimdilik.
Bu durum elbette hesaplanmıştır ama bu durumlarda bazı atılan adımlar planlandığı gibi gelişmeyebilir. 0layların seyri yeni gelişmelere yol açabilir. Bu konuda her iki tarafın çok dikkatli davranmak dikkatli adımlar atmak zorunda olduğunu söylemeliyiz.
Azerbaycan’ın antiterör operasyonun amacı ülkemin Anayasal yapısını yeniden tesis etmek, sınır güvenliğini sağlamak ve gerekli yerlere gerekli kararlılığı ve gerekli mesajları vermektir.
Ermenistan, Karabağ’da Ermeni askeri yok diyor. O zaman bu Azerbaycan’ı haklı çıkarır. O zaman bu konu Azerbaycan’ın bir iç işi oluyor. Yani egemenlik hakkı oluyor.
Şunu da belirtmekte yarar var: harekât uluslararası hukuka göre meşru bir askeri operasyondur. Hem sınır güvenliğini sağlamak hem de anayasal toprak bütünlüğünü sağlamak Birleşmiş Milletler sözleşmesine göre her ülkenin meşru hakkıdır. Azerbaycan bu hakkını kullanmak için operasyon başlatmıştır.
Bir de ABD’nin tavrına bakalım. ABD Ermenistan’la ortak askeri tatbikat yaptı. Bu Türkiye ve Azerbaycan’a bir gözdağıdır. Şimdi buna Türkiye ve Azerbaycan Rusya’nın dolaylı desteğiyle cevap veriyor. Rusya ise hem Ermenistan hem de ABD ye, bölgede kendi etkinliğini ispatlamış oluyor.
Konuya ait ilk değerlendirmelerim bunlardır.
