Ermeni Komitacılarının Tutuklanması ve Sonrası
Dünkü yazımızda, Emperyalist devletlerin talimatıyla hareket eden Ermeni diasporasının her yıl temcit pilavı gibi tekrar tekrar gündeme getirdikleri 24 Nisan yalanının ne olduğunu açıklamıştık. Hınçak ve Taşnak terör örgütlerinin birleşerek Türklere karşı uygulanacak kanlı katliam teşebbüslerinin önlenmesi amacıyla bir takım zecri tedbirlerin alınmasına karar verilmişti. Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinin muhtelif vilayetlerinde çıkartılan isyanlar kısmen de olsa önlenmiş, 24 Nisan 1915 tarihinde Osmanlı Devletinin almış olduğu bir kararla Ermeni komitalarının merkezleri kapatılıp, ilk anda tespit edilen çok miktarda terörist tutuklanmıştı. Avrupa Devletlerinin eğitip donatarak ve vermiş olduğu büyük çaplı silahlarla Osmanlı Devleti sınırları içerisinde isyanların çıkmasına yardım ettikleri bu terör örgütlerinin tutuklanması , batılı devletleri çılgına çevirdi. Bu tedbirleri hazmedemeyen başta İngiltere olmak üzere, Fransa, Rusya, İtalya, Belçika Amerik Birleşik Devletlerinin basın yayın organlarında 24 Nisan tarihi önce “ Büyük felaket” daha sonraları da “ soykırım başlangıcı” diye kara propagandalar yapılmaya başlandı. Bununla yetinilmedi, tıpkı bugün Türkiye Cumhuriyetine yaptıkları gibi baskılar yapmaya ültimatomlar vermeye başlamışlardı.Sözde Ermeni halkını korumak amacıyla Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde azınlıklar ve Ermeni halkının haklarını korumak iddiasıyla ıslahat hareketleri adı altında açıktan açığa isyan hareketlerini desteklemeye ve Ermeni terör örgütlerini silahlandırmaya hız verdiler.İş çığırından çıkmaya başlamıştı. O sırada Başkumandan Vekili olan Enver Paşa başka çare kalmadığından, 17 Cemaziyelahir 1333 (2 Mayıs 1915) tarihinde Dâhiliye Nâzırı Talât Paşa'ya şu yazıyı gönderdi. "Van Gölü etrafında ve Van Valiliğince bilinen belirli yerlerdeki Ermeniler, isyanlarını sürdürmek için daima toplu ve hazır bir haldedirler. Toplu halde bulunan Ermeniler'in buralardan çıkarılarak isyan yuvalarının dağıtılması düşüncesindeyim. III. Ordu Komutanlığı'nın verdiği bilgiye göre Ruslar 5 L. 1333 (20 Nisan 1915) tarihinde kendi sınırlan içindeki Müslümanları sefil ve perişan bir halde sınırlarımızdan içeriye sokmuşlardır. Hem buna karşılık olmak ve hem yukarıda bahsettiğim hedefe ulaşmak için ya bu Ermenileri ailelileriyle birlikte Rus sınırı içine göndermek veyahut bu Ermenileri ve ailelerini Anadolu içinde çeşitli yerlere dağıtmak gereklidir. Bu iki şekilden uygun olanın seçilmesiyle tatbikini rica ederim. Bir mahzuru yoksa isyancıların ailelerini ve isyan bölgesi halkını sınırlarımız dışına göndermeyi ve onların yerine dışardan gelen Müslüman halkın yerleştirilmesini tercih ederim.”( 1)Bu yazı ile Enver Paşa, Ermeniler ‘in isyan çıkaramayacak şekilde dağıtılmalarını istiyordu. Talebin, yalnızca isyan ve karışıklıkçıkarılan bölgelerdeki Ermenilerle sınırlı olması gerektiğini belirtiyordu.Durum gerçekten kritik bir hal almıştı. Bir taraftan savaşın tam ortasında düşmanla mücadele eden ordunun arkadan kuşatılmasını önlemek için tedbirler alınmasını isteyen Başkomutanlığın son derece haklı talepleri, diğer taraftan ise; Ermenilerin bunca isyan ve katliamlarını görmezden geldikleri gibi onları daha da kışkırtan emperyalist Batılı devletlerin sert notaları ve baskıları karşısında bunalan Dahiliye Nazırı Talat Paşa, geçici tedbirlerle bu işin olamayacağını anlamıştı. Sorumluluğu daha fazla taşıyamayacağı kesindi. Talat Paşa “Hatıralar”ında bu çaresizliğini uzun uzun anlatır.(2)Bunun üzerine Harbiye Nazırı Talat Paşa, en son çare olarak Sadarete vermiş olduğu tezkere üzerine , “ 27 Mayıs 1915 tarihinde “Vakt-ı seherde icraat-ı hükümete karşı gelenler için ciheti askeriyece ittihaz olunacak kanunu muvakkat” adını taşıyan sevk ve iskan kanunu çıkartılıp yürürlüğe kondu. I Haziran 1915 tarihinde “Takvim-i Vakayi “ gazetesinde yayınlanan kanun metninde görüldüğü gibi “tehcir” kelimesinden bahsedilmediği, Ermenilerin adı bile geçmemektedir. Kanun ise kalıcı değil, MUVAKKAT bir kanundur. Dört madde halinde düzenlenen muvakkat Kanun’un tam metni şöyledir:" 1) Vakt-i seferde ordu, kolordu ve fırka kumandanları ve bunların vekilleri ve müstakil mevki kumandaları ahali tarafından herhangi bir suretle vâmir-i hükümete ve mü'dafaa-i memlekete ve muhafaza-i asayişe müteallik icraat ve tertibata karşı muhalefet ve silâhla tecavüz ve mukavemet görürlerse, derakap kuvay-ı askeriye ile en şiddetli suretle tedibat yapmaya ve tecavüz ve mukavemeti esnasından imha etmeye mezun ve mecburdurlar.2) Ordu, kolordu ve fırka kumandanları icabat-ı askeriyeye mebni veya casusluk ve hıyanetlerini hissettikleri kura ve kasabat ahalisini münferiden veya müctemian diğer mahallere sevk ve iskân ettirebilirler.3) İş bu kanun tarih-i neşrinde muteberdir. 4)Bu kanunun meriyeti ahkâmına Başkumandanlık vekili ve Harbiye Nazırı me’murdur “(3) Kanunun uygulanması amacıyla çıkartılan 10 haziran1915 tarihli talimatname gereğince de:1-Savaş bölgelerinde bulunan Ermenilerden birkısmının düşman saflarına katılmaları, Osmanlı askerini arkadan vurmaları ve düşman adına casuslukta bulunmaları nedeniyle kanuna ve talimatlara uygun olarak cephe gerilerine sevk edilmeleri,2-Sevk edilen Ermenilerin mallarının koruma altına alınması, bu amaçla emval-i metruke komisyonlarının kurulması 3-Kurulan bu komisyonların ayrıntılı bir şekilde defterlerinin tutulması (defterlerin üç nüsha olması)4-Sevk ve nakil esnasında yapılacak bütün masrafların muhacirin teşkilatından karşılanması “ isteniyordu.Batılı devletler tarafından “ Tehcir “ diye adlandırılan ve 104 yıldır “soykırım” diye lanse edilmeye çalışılan bu asılsız iddia, bizim “ sevk ve iskan kanunu” diye tanımladığımız olay bu dört maddelik muvakkat kanundan başka bir şey değildir.Devam edeceğiz---------------------------- (1):LevonPanos Dabağyan, Sultan Abdulhamid Han ve Ermeni meselesi, İst.2001(2) Talât Paşa’nın hatıraları,Der. Enver Bolayır,1946 Sh.64, Tal^t Paşa, Tevfik Çandar, Kültür Bak.yay. 1995,Sh.343(3):K.Gürün,Ermeni Meselesi Sh.214;Binark,a.g.e. Sh.65;Arşiv belgeleriyle Ermeni faaliyetleri, GKB. Yay.C.1,Sh.131,Belgeler için bkz.428-429;Askeri Tarih Belgeleri Dergisi, Aralık 1982 Belge 1831; Arşiv belgeleriyle Ermeni faaliyetleri, Sh.139-142, Belge için Bkz. (Kol. BDH, Kl.361, ED .1030 YD.1445 Fh.1-4)----------------- *Tarihçi-Yazar, Başbakanlık Osmanlı Arşivleri E. Şube Müdürü