Yusuf YILDIRIM
Karaman
Türk Ocağı 1925 Yılı Faaliyet Raporu yazımın sonunda cevabını arayan üç soru
ortaya çıkmıştı. Karaman Türk Ocağı binasının yerine dair en kıymetli bilgi,
Başkan Yunus Turan Bey’den geliverdi. Yunus Turan Bey’in araştırma ve açıklamalarına
göre Karaman Türk Ocağının ilk binası şimdiki Canbaz Gazi Türbesi’nin ön tarafı
ile taş bina arası alandaki bir binadır.
Diğer
iki soru ise Karaman Türk Ocağının ne zaman ve kimler tarafından kurulduğuydu.
Bu konuda Türk Yurdu dergisinin 1912-1926 yılları arasında yayınlanmış
Osmanlıca baskılı 17 cildindeki yaklaşık 3600 sayfa kelime kelime tarandı.
Özellikle 1912-1919 yıllarında yayınlanmış Türk Yurdu dergisi sayılarına
ayrıntılı ve çapraz taramalar yapıldı. O dönemlerde Karaman ile ilgili yazılar
olmasına rağmen Karaman Türk Ocağına ait bir bilgiye ulaşma durumu maalesef
olmadı.
1917
tarihli özel bir bilgiyi de burada paylaşmadan geçmek olmaz. Konya Öksüz
Yurtlarına dair bir konu içinde Karaman Öksüz Yurdu hakkında da çok önemli
bilgiler verilmiştir:
Karamanlılar
kendi kasabaları öksüz yurduna şimdiye kadar sekiz yüz lira iane (yardım)
vermişler ve bundan maada (başka) eşraftan (ileri gelenlerden) Ahmed Efendi
öksüz yurduna iki yüz okka (okka: 1,3 kg) halis boya hediye etmiştir. Karaman
Öksüz Yurdu’nda sepet imalini (yapımını) öğrettirmek için teşebbüslerde
(girişimlerde) bulunulduğu gibi kız şubesinde dokumacılık, dantelacılık,
nakışcılık,konservecilik ve terzilik gibi kadınlığa lazım olan sanatları talim
(öğretmek)icin Almanya’dan bir muallime (kadın öğretmen) celbine (çekilmesi,
getirilmesi) karar verilmiştir. Ereğli’de bir Öksüz yurdu açılmış ve
Beyşehir’de bir öksüz yurdu tesisine karar verilerek yurdun masarıf-ı
tesisiyesine (kuruluş masrafları) esas olmak üzere yerli eşraf, tüccar ve memurlar
tarafından beş yüz liraya yakın iane toplanmıştır. (Türk Yurdu, Türklük Şuûnu,
S 143, 13 Eylül 1917)
Buradan
birçok anlam çıksa da Türk Ocağı bakımından; bir şehirde şubeleşmeden de
faaliyet planlayıp gerçekleştirdiği çok açıktır.
Peki Karaman Türk Ocağı ne zaman
kuruldu?
1924
yılı bittiğinde Türk Ocağı şube sayısı 128’dir. Kuruluşunu tamamlayan 11 şube
de onay almak için genel merkeze başvuru yapmıştır. Bu ocaklar arasında Mut,
Ermenek, Ereğli, Akşehir gibikazalar da vardır.
Bir de Kasaba Türk Ocağının adı geçmektedir. Yalnız buradaki Kasaba,
Manisa Turgutlu’dur. Toplamda 139 Tür Ocağı şubesi 1924 yılı sonu itibarıyla
kurulmuş iken Karaman bunların içinde yoktur. (Türk Yurdu Sayı 165/4,
Kânûnısânî 1341-Ocak 1925)
Ermenek
ve Mut kazaların da bile ocak kurulu iken Karaman’da 1924 yılı itibarıyla Türk
Ocağının olmaması hiç de doğal değildir. Türk Yurdu’nun 167. sayısındaki (1925
Mart) bir bilgi duruma bambaşka bakmamıza yardımcı olmaktadır. Bu sayının Türk
Ocakları Şuûnı (Faaliyetleri) bölümünde; “Türk Ocakları Genel Merkezi: Yeniden
açılması için müracaat edilen Tokat, Bartın ve Karaman ocaklarının küşâdına
(açılmasına) müsaade etmiştir.” biçimindeki bilgiye göre eskiden var olan ama
kapatılmış Karaman Türk Ocağı şimdi tekrar açılacaktır.
Kurtuluş
Savaşı’nın çetin geçtiği 1919-1922 arası Türk Ocaklarının faaliyetlerine zoraki
ara verdiği bilinen bir gerçektir. Buna göre de Türk Ocağının Karaman şubesinin
de 1919 öncesi kurulduğu çok rahatlıkla söylenebilir. Konya Türk Ocağının1917
yılında faaliyetlerine rastlanıldığından Karaman Türk Ocağının da en geç
1919’da açılmış olabileceği aksi bir belge-bilgi ortaya çıkmadığı sürece
düşünülebilir.
Karaman Türk Ocağını yeniden
kuranlar
Türk
Yurdu’nun 1925 Eylül’de çıkan 172. sayısında Karaman Türk Ocağının yeni heyet-i
idaresi (yönetim kurulu) şöyledir: Başkan Emin, Katip İsmet Yılmaz, Murahhas
(delege)Emin Agâh, Muhasip Abdullatif, Veznedar Vehbi, Aza Halil İbrahim ve
Ömer Lütfi Beyler
Adlar
tamam da hiçbiri çağrışım yapmıyor değil mi?Türk Ocağı şube kurucuları arasında
devlet memurları kadar yerel eşraf ve esnaftan kişiler de yer almaktadır.
Bunların içinde Karamanlı birileri var ise de lakap ve sülale adları
yazılmadığından bilebilmek mümkün değil. Ancak sözlü kaynak yoluyla gelmiş
bilgi var ise buradaki adlarla eşleştirme ve teyit edebilme olasılığı vardır.
Yunus Turan yorumu yazıyor sonrada tepki gelice çekiyorsa eğer yazmasın bu derece ürkmemek gerek
Benim yazıp sildiğim bir yorum filan yok kardeşim... Amacın ne bilmiyorum, seni de tanımıyorum.
Yorum yazmak var da çekmek nasıl oluyor? Böyle bir yetkilendirme yok ki... Sitenin yöneticisi değilim ki. Varsa böyle geri çektiğim bir yorumum paylaşın. İftira atmayın.
Sayın Yunus Turan kendi adına teşekkür etsin diğer Türk Ocağı müdavimleri öyle düşünmüyor
Diğer Türk Ocağı müdavimleri ifadesinden kimleri kastettiğini bilmiyorum. Yusuf beyin yazdığı bu araştırma ile ilgili farklı bir bilgisi ve araştırması varsa paylaşmasını isteriz. Yusuf hocaya teşekkür ediyorum Türk Ocağı Başkanı olarak...
Sevgili Yusuf hocam... Her araştırmanızda daha bilgileniyoruz ve şaşırıyoruz... Bilgileniyoruz... Teşekkür ederiz... Türk Ocağı Karaman Şubesi