YÛNUS EMRE CÂMİ'-İ ŞERÎFİ

Bu yazıda, Sapancalı’nın 1922 yılında yazdığı Karaman kitabında yer verdiği ve “Karaman Cami ve Mescidleri” ana başlığı ele aldığı tarihi eserlerden Yunus Emre Camii, özgün ve çeviri metin ile analiz edilerek anlatılacaktır. Yûnus Emre Câmi’-i Şerîfi (özgün metin) Avâm nâs tarafından istimdâd ve istişfâ’ kasdıyla en çok ziyâret idilen eski bir câmi’-i şerîfdir. Havlusunda güzel bir sahrınc bagçesinde iyi bir havuz mevcûddur içerisindeki türbeler için halk (Yûnus Emre) ile şeyhi (Tabduk Emre) olduklarını iddiâ idiyorlarsa da çok yanlışdır zîrâ her iki zât Porsuk Suyı’nın Sakarya Nehri’ne karışdıgı mahalde kendi nâmlarına mevcûd olan zâviyede medfûndurlar gerek (Şekâyikün Nu’mâniye) ve gerek eski târîhlerimiz bu suretle te’yîd itmekdedir târîh inşâsı 750 imiş câmi’in ittisalindeki ahşâb zâviyede fî’l-hakîka birkaç kabr var ise de yazıları yokdur câmi’i şerîf kârgîrdir kezâlik minâresi de vardır [Kirşiçi Baba Mahallesi’ndedir] (Sapancalı, 1922: 48) Yûnus Emre Câmi’-i Şerîfi (dilici çeviri) Halk tarafından medet (yardım) u8mmak ve şifa istemek amacıyla (Karamn’da) en çok ziyaret edilen eski bir camidir. Avlusunda güzel bir sarnıç, bahçesinde iyi bir havuz vardır. İçerisindeki mezar ve sandukalar için halk Yunus Emre ile şeyhi Tapduk Emre iddiasında bulunsa da çok yanlıştır. Çünkü her ikisi de Porsuk Suyu’nun Sakarya Nehri’ne karıştığı yerde kendi adlarına var olan zaviyede yatmaktadır. Gerek Şakâikü’n-Nu’mâniye gerekse eski tarihçilerimiz, bu şekilde bilgi verirler. Yunus Emre Camisi’nin inşa tarihi 750 (1349) imiş. Caminin bitişiğinde ahşap zaviyede gerçekte birkaç mezar vardır ama yazıları yoktur. Caminin kendisi ve minaresi kargirdir. Cami Kirişçi Baba Mahallesi’ndedir. Yunus Emre Camii metin çözümleme Metinde cami, türbe, tekke ve küçük hazire bilgisi, konumuyla ve mimar ve sanatsal özellikleriyle verilmiştir. Konum bilgisi Kirişçi Baba Mahallesi’ndedir Mimari ve sanatsal özellikler “câmi’in ittisalindeki ahşâb zâviyede fî’l-hakîka birkaç kabr var ise de yazıları yokdur câmi’i şerîf kârgîrdir kezâlik minâresi de vardır” “Havlusunda güzel bir sahrınc bagçesinde iyi bir havuz mevcûddur” “içerisindeki türbeler için halk (Yûnus Emre) ile şeyhi (Tabduk Emre) olduklarını” Kitabe bilgisi târîh inşâsı 750 imiş Dönemi bilgisi Avâm nâs tarafından istimdâd ve istişfâ’ kasdıyla en çok ziyâret idilen eski bir câmi’-i şerîfdir. Halk kültürü ve inancı bilgileri Avâm nâs tarafından istimdâd ve istişfâ’ kasdıyla en çok ziyâret idilen eski bir câmi’-i şerîfdir. Sapancalı tarihi yorumları ve tarihi kaynak aktarımları (…) çok yanlışdır zîrâ her iki zât Porsuk Suyı’nın Sakarya Nehri’ne karışdıgı mahalde kendi nâmlarına mevcûd olan zâviyede medfûndurlar gerek (Şekâyikün Nu’mâniye) ve gerek eski târîhlerimiz bu suretle te’yîd itmekdedir Sapancalı Şakaikü’n-Nu’maniye’ye ve dönemin tarihçilerine dayanarak Karaman halkını yalanlarken kendisini yalanlar duruma düşmüştür. Kuşaktan kuşağa aktarılan ve tamamen sözlü kültüre dayanan Karaman halkının bilgisini hiçe saymıştır. Oysa aynı bilgi, Evliya Çelebi’ye verilmişti. Üstelik bu bilgi, arşiv belgeleriyle de uyumludur. Terimler, terim yerine ifadeler havlu, sahrınc, bagçe, havuz, türbe, târîh inşâsı, câmi, ahşâb zâviye, kabr, kârgîr, minâre, Özel adlar Kirişçi Baba Mahallesi, Porsuk Suyı, Sakarya Nehri, Şekâyikün Nu’mâniye, Tabduk Emre, Yûnus Emre Tamlamalar, söz öbekleri … Avâm nâs tarafından, istimdâd ve istişfâ’ kasdıyla Değerlendirme Sapancalı’nın dönem kaydı oluşturarak verdiği bilgilere göre Yunus Emre Camii, Yunus Emre Tekkesi’nin bir parçasıdır. Külliyede, cami, tekke, türbe, mezarlık, tekkede bahçe, bahçe içinde havuz ve sarnıç vardır. Sapancalı Hasan Hüsnü farkına varmadan halk tarafından Yunus Emre’nin Karaman’da olduğuna dair bir sözlü kültür bilgisi aktarmaktadır. Sapancalı Hasan Hüsnü, maalesef, kişisel ön bilgilerini ve ön yargılarını öne çıkararak halkın sözlü kültürden gelen ve Yunus Emre’nin Karaman’da yattığına dair bilgiyi çürütmeye kalkmaktadır. Sapancalı, Yunus Emre Tekkesi içindeki sarnıç ve havuzdan söz ederken maalesef tekkedeki derviş hücrelerinden ve şeyh evine değinmemiştir. Yine caminin doğusundaki ve güneyinde hazireden, imaretten ve diğer tekke eklentilerinden söz etmemiştir. Sapancalı, maalesef Yunus Emre Camii ve Tekkesine ait fotoğraf çekmemiştir. Sonuç Sapancalı, Yunus Emre Camii’ni, tekkesini, türbesini az ama önemli bilgilerle anlatmaktadır. Yine döneminin yaşayan kültüründe Yunus Emre Camii çok önemli bir yere sahiptir, çok ziyaret edilen bir yerdir. Yunus Emre Camii ve Tekkesine ait aktarımları önemli bilgilerdir ancak tekkenin ayrıntısına girmemesi, şeyh evinden ve caminin doğusundaki yapılardan söz etmemesi ve yapıya ait bir fotoğraf çekmemesi eksikliktir. Yine sözlü kültürden gelen bilgi ile halkın Yunus Emre’nin Karaman’da olduğunu söylemesine itibar etmeyip yanlış olduğu bugün daha iyi bilinen yazılı kaynaklara göre Yunus Emre’yi başka bir yerde göstermesi kişisel önyargılarıdır. Kaynakça Sapancalı Hasan Hüsnü, Karaman Ahvâl-i İctimâ’iyye, Coğrafiyye ve Târîhiyyesi, Karaman 1922, Süleymaniye Kütüphanesi, İhsan Mahvi Koleksiyonu, No: 66, 85 sayfa