Karaman'ın Eski Sözleri ve Deyişleri - 2

Bu sözlerin çoğu benim çocukken Karaman’da duyduğum sözler ve ben bir Karamanlı olarak bunları yazmadan edemedim efendim. Birde eski Karamanlılar ‘e’ yi ‘i’ olarak ‘k’ yi de ‘g’ olarak kullanıyorlardı.Örneğin: Kardeşim yerine ‘Gardaşım’ ‘Ne yapacaksın’ yerine ‘nörecen – nidecen’ derlerdi. Kültürel geçmişimizi yaşatmak ve anmak gayretiyle yazdım derledim bunları, tüm Karaman halkına selam ve saygılarımla armağan ediyorum. ÇÇağrılmadık yere çörekçi ile börekçi gider.Çayın hakkı üç, ev sahibi gülüyor içtikçe iç.Çalmadan oynar kel güdük, ne davul ister ne düdük. Çok güvenme dayına, azığını al yanına.Çıktı bostan, ayrıl dosttan. Çalmadan oynar kel güdük, ne davul ister ne düdük.Çatal kazık yere geçmez.Çıra dibine karanlık.Çobana verme kızı, ya koyun güttürür, ya kuzu.Çoluk çocuk ile eyleme pazar, arpa alır ambardan buğday yazar.***Çabıt: Eski bez parçasıÇalık: Bir yana eğilmişÇaman: ÇemenÇaptan düşmek: Eski gücünü ve kuvvetini yitirmekÇardak: GölgelikÇarık: Sığır, manda derisinden dikilen bir cins ayakkabıÇarşı Ekmeği: SomunÇatal Kapı: İki kanatlı avlu kapısıÇelebi: Kocanın erkek kardeşiÇebiş: Bir yaşındaki keçiÇemkirmek: Sözle karşılık vermekDDayım ekin ekti. Yemeden başa kaktı.Davulu görür oynar, mihrabi görür ağlar.Derede gum, bizde para; çıra yak metelik ara.Demir nemden, insan gamdan çürür.Deveye oyna demişler, dokuz kazan süt devirmişDeveyi hendekten atlatan bir tutam ottur.Dibi görünmeyen kaptan su içme.Dilencinin torbası dolmaz.Deniz yanında kuyu kazılmaz.Deveci ile dost olan kapısını yüksek açar.Dostun iyi olmazsa, tutuşan sakalından sigara yakmak ister. Doluya gor almaz; boşa gor dolmaz.Dükgân gapısı, hak gapısı.Düğün olur iki kişiye, tasası düşer deli komşuya.Dün bir bugün iki. Acep yârim yolda mı ki?Davar, kömünü itsiz, sahibini etsiz bırakmaz.Düğün evini bilmiyor, dımbırtıla göbek atıyor.Dana papuç yiyor bunda bir iş var.Danışa danışa danayı kurda yedirdi.Değirmene vardım derdim yanmaya, değirmen başladı fır fır dönmeye.Devenin dişi, avradın yaşı sorulmaz.Deveciden dost tutarsan kapını yüksek aç. Dilim dilim etti beni dilim. Dilim senden çektiğim zulüm Dikeni battığı yerden çıkarırlar.Döşe döşşeği, yat aşşağı.***Dam: Hapishane, evin çatısıDeey daha: İşte oradaDepik: TekmeDibek: Ezmek için kullanılırDinelmek: Ayakta durmakDingildeme: Durduğu yerde sağasola hareket etmeDiyele gıy ana: Söyle anneDodak: DudakDonuzöllün körü: Kızınca söylenirDölek dur: Akıllı uslu olDömbelek: DarbukaDöş: GöğüsDöşşek. YatakDuz: TuzEElinin battığı yenir. Eşeğin canı yanarsa atı geçer.Eşşek taşa bir kere yokundur.(Dokunur)El ayranı ciğer soğutmaz.El içinde vasiyet ettik ölmezsek olmaz.El ağzına bakan, avradını tez boşar.Elden gelen öğün olmaz, o da vaktinde gelmez.El elin nesine, gülerek gider yasına.Eşek tavlanmakla yola gelmez.Evlek evlek sattık, böyle böyle battık.Ehli gayrından eylersen pazar, arpa alırsın ambardan, buğday yazar. El, yasına gelse de gülerek gider. Eltiler geçinse de bohçaları hamamda dövüşür. Erine göre bağla başını; tencerene göre kaynat aşını.Ev ev üsdünde olurmuş da, il ilin üsdünde olmazımış.Evini temiz tut misafir gelir. Kendini temiz tut ölüm gelir.***Ebe: Nine, kocakarıElini yüzünü güzelce yudun mu: Elini yüzünü güzelce yıkadın mı?Ellaamki: Sanırım, sankiEllaham: HerhaldeEletmek: İletmek, götürmekElcek: EldivenEmmi: AmcaEnik: Köpek yavrusuEnkiyle: ÖyleErinmek: Üşenmek, bir şeyi yapmak istememekEssah: DoğruEssahtan: Sahiden, gerçektenEsselaam Aliiküüm... Aliiküm Selaam: SelamlaşmaEşgi: EkşiEzen: EzanEzrail: AzrailFFak: TuzakFarfarı: gelip geçici, sözleri önemsizFıkara: FakirFos: BoşFıcıtmak: Atmak, fırlatmakGGarşıdan er gelmeli, yanağına ter gelmeli.Gök görmediğin bir oğlu olmuş; tutmuş bacağından ayırmış.Güneş çarığı sıkar, çarık da ayağı.Gücendiğim dağın odununu yakmam.Giderken boş gitme***Gabala: Götürü yolla iş yapmaGabara: Üzeri tümsek ufak çiviGah: KalkGarannnık: KaranlıkGaraltmak: SöndürmekGarametli: Zavallı, başı sıkıntıdan kurtulmayanGanayaklı: KadınGatık: ekmekle yenen, genellikle peynirGavurga: Buğdayın saçta pişirilmesiGavurun dölü: Kızınca söylenirGaylesiz: VurdumduymazGaynar: Çok sıcakGaysi: KayısıGeçinele şööle dip sedire: Şöyle geçin sedireGıdık: GerdanGınnap: Kalın keten iplikGılkuyruk: Yaramaz, kötüGırıtma: GülmeGıvırtmak: Yan çizmekGiçişmek: KaşınmakGidi: KötüGı Haççe nörün gı?: Hatice ne yapıyorsun?Gıpı köpeği: Kapı köpeğiGode: GövdeGonşu: KomşuGop: KoşGotçu. KotçuGökgörmedik: Görgüsüz, sonradan görmeGöynek: GömlekGunnamak: Bir hayvanın doğurmasıGupa: Bardak Güccük: Küçük