KÂDİRÎ DERGÂHI VE MESCİDİ

Bu yazıda, Sapancalı’nın 1922 yılında yazdığı Karaman kitabında yer verdiği ve “Karaman Cami ve Mescidleri” ana başlığı ele aldığı tarihi eserlerden Kadiri Dergâhı ve Mescidi, özgün ve çeviri metin ile analiz edilerek anlatılacaktır. Kâdirî Dergâhı ve Mescidi (özgün metin) Karaman’da mevcûd Kâdirî tekyeleri meyânında işlek ve dervîşânı fazla zâviye burasıdır binâsı birkaç defa yanmış ve ashâb-ı hayrât tarafından imâr idilmiş en son def’a olarak şimdiki şeyhi Pîr-i Fân Hacı Bekir Efendi i’mâr idürek el-yevm dahi bekâ ve muhâfazasına gayret ve himmet itmekdedir zâviye aynı zamânda mescid hıdmeti de görmekdedir çarşıya çok yakın oldıgından kısm-ı esnâf evkât-ı selâseyi orada edâ ider türbesi derûnında Açık Baş Velî ve Şeyh Hanefî gibi meşâyih medfûndur. (Sapancalı, 1922: 46) Kâdirî Dergâhı ve Mescidi (dilici çeviri) Karaman’da bulunan tekkeler arasında en işlek ve dervişi en fazla olanı Kadiri Tekkesi’dir.  Binası birkaç defa yanmış ve hayır sahipleri tarafından (yeniden) yapılmıştır. En son Kadiri Şeyhi Hacı Bekir Efendi yaptırıp tekkenin yaşamasına ve korunmasına gayret etmektedir. Zaviye aynı zamanda mescit hizmeti de görür. Çarşıya çok yakın olduğundan esnaf üç vakit namazını burada kılar. Türbesinde Açıkbaş Veli ve Şeyh Hanefi gibi şeyhler yatmaktadır. Kâdirî Dergâhı ve Mescidi (metin çözümleme) Metinde konum bilgisi, dönem olay kaydı, ve eserin mimari ve sanatsal özellikleriyle anlatımı vardır. Konum bilgisi çarşıya çok yakın Mimari ve sanatsal özellikler türbesi derûnında Açık Baş Velî ve Şeyh Hanefî gibi meşâyih medfûndur. zâviye aynı zamânda mescid hıdmeti de görmekdedir Kitabe bilgisi Kitabe bilgisi verilmemiştir. Dönem bilgisi Karaman’da mevcûd Kâdirî Tekyeleri meyânında işlek ve dervîşânı fazla zâviye burasıdır binâsı birkaç defâ yanmış ve ashâb-ı hayrât tarafından imâr idilmiş en son def’a olarak şimdiki şeyhi Pîr-i Fân Hacı Bekir Efendi i’mâr idürek el-yevm dahi bekâ ve muhafazasına gayret ve himmet itmekdedir zâviye aynı zamânda mescid hıdmeti de görmekdedir Dönem kaydı Karaman’da mevcûd Kâdirî tekyeleri meyânında Karaman’da birden fazla Kadiri dergâhı bulunduğu bu bilgiden anlaşılıyor. Özel adlar Açık Baş Velî, Hacı Bekir Efendi, Kâdirî, Karaman, Şeyh Hanefî Tamlamalar, söz öbekleri … ashâb-ı hayrât, Pîr-i Fân, Dikbasan Câmi’-i Şerîfi Değerlendirme Sapancalı Hasan Hünsü, Karaman kitabını yazdığında aynı zamanda Yunus Emre Tekkesi şeyhi olan Şeyh Hacı Bekir Efendi henüz sağdır. Ancak 1922 yılı içinde ölecektir. Çarşı içinde olmasından, kalabalık bir cemaati vardır. Yapı hem mescit hem de dergâh işlevini görmektedir. Sonuç Sapancalı’nin Kadiri Mescidi hakkında verdiği bilgilerin tamamına yakını hemen hemen dönem kaydı durumundadır. Çeşitli zamanlarda yanan mescidin büyüklüğü hakkında fazla bilgi vermemesi ve fotoğraf çekmemesi, Sapancalı’nın eksiklerindendir. Kaynakça Sapancalı Hasan Hüsnü, Karaman Ahvâl-i İctimâ’iyye, Coğrafiyye ve Târîhiyyesi, Karaman 1922, Süleymaniye Kütüphanesi, İhsan Mahvi Koleksiyonu, No: 66, 85 sayfa