ESKİDEN TAKVİM NASIL HESAPLANIRDI? HİÇ MERAK ETTİNİZ Mİ?
Eski zamanlarda dedelerimiz büyükannelerimiz hava durumunu, tahmin raporlarını şimdiki gibi televizyonlardan, meteoroloji haberlerinden değil asırların tecrübesiyle halk takvimine (Kocakarı takvimi) göre yaparlardı. Asırlık tecrübelerle hava tahmin raporlarına göre yani halk takvimine göre işe koyulduklarını, yolculuğa çıktıklarını öğrenince bu sayılı ve belli günlerin önemini daha da iyi anlıyoruz. Dedelerimiz veya Büyükannelerimiz çiftçi takvimi diye adlandırdıkları, diğer adı kocakarı takvimide denilen bu takvime göre baharın geldiğini, ağaç dikim zamanını, havanın,suyun toprağın ne zaman ısınacağını cemrelerin ne zaman düşeceğini hesaplarlardı. Çiftçiler bu takvime göre çalışırlardı ekim, dikim ve hasat işlerini bu takvime göre yaparlardı. İşte meteorolojik hadiselerin tecrübelerle sabit olduğu, yüzyıllardır halk kültüründeki adlarıyla bu bilgiler: Halk nazarında sene ikiye ayrılır: Yaz (Hızır): 186 gün Kış( Kasım):179 gün Yaz ayları, Mayısın 6’sına rastlayan Hıdırellezden; Kış ayları ise Kasımdan başlar. Havanın çok sert olduğu belirli günlerde, yola çıkanlar için şöyle denmiştir: “Belli günde yolda eyyam olsa, imansız gider.” O havada tedbirsiz olup ölenin imansız gideceği belirtilmiş. Halkın kültür ve irfanında, önemli bir tedbir ve hakikat mübalağa ile bu biçimde anlatılmış. İşte halkın takvimi: 16 ŞUBAT AĞAÇ DİKME ZAMANI 20 ŞUBAT 1. CEMRE(HAVAYA) DÜŞMESİ 27 ŞUBAT 2. CEMRE (SUYA) DÜŞMESİ 5 MART AĞAÇLARA SU YÜRÜMESİ 6 MART 3. CEMRE(TOĞRAĞA) DÜŞMESİ 8 MART BAĞ BUDAMA ZAMANI 9 MART KALEM AŞISI ZAMANI 10 MART ASMALARA SU YÜRÜMESİ 11 MART KOCAKARI SOĞUKLARI BAŞLANGICI 15 MART KOCAKARI SOĞUKLARININ SONU 22 MART MART DOKUZU(KAR YAĞABİLİR) 30 MART AĞAÇLARIN YEŞERMESİ 31 MART MART DOKUZUNUN SONU 2 NİSAN ÇİÇEKLERİN AÇMA ZAMANI 14 NİSAN LALELERİN YEŞERMESİ 18 NİSAN APRIL BEŞİ(CAMUZ KIRAN- 5 GÜN) 18 MAYIS GÜLLERİN AÇMASI 20 MAYIS ENGİRKIRAN(KAR YAĞABİLİR) 23 HAZİRAN YAPRAK AŞISI ZAMANI 16 TEMMUZ SICAKLARIN ARTMASI 26 TEMMUZ ÜZÜMLERE ALACA DÜŞMESİ 29 TEMMUZ YAPRAK AŞISININ SONU 15 AĞUSTOS MEYVELERİN OLGUNLAŞMASI 26 AĞUSTOS YAPRAKLARIN SARARMASI 3 EYLÜL AĞUS. MEYVELERİN OLGUNLAŞMASI 7 EYLÜL SEBZELERİN TOPLANMASI 9 EYLÜL CEVİZ ÇIRPMA ZAMANI 19 EYLÜL BAĞ BOZUMU ZAMANI 28 EYLÜL AĞAÇLARIN SUYUNUN AZALMASI 20 EKİM AĞAÇ DİKME ZAMANI 30 EKİM AĞAÇ BUDAMA ZAMANI 29 KASIM AĞAÇLARIN SUYUNUN ÇEKİLMESİ 9 ARALIK YAPRAK DÖKÜMÜ SONU Kara kış kara gider, (kar yağmaz, tabiat “kara” renktedir.) Zemheri ara gider, (zemheri arada bir olur.) Gucik(gücük/şubat) az, Mart, yaz… Kırk zemheri, (Kırk gün çok soğuk) Kırk da zemheri, ( Bir kırk gün de soğuğun etkisi sürer.) Gözle bahari…Yani toplam 80 günlük kara kıştan sonra bahar gelir. Sayılı Günler KASIM 6 Kasım Kuş göçü fırtınası 9 Kasım Çiy inmesi 12 Kasım Pastırma veya Tanburoğlu yazı: Kasımdaki sıcak günler.ARALIK 1 Aralık Soğuklar başlar 19 Aralık Zemheri’nin başlangıcı: “Zemherinin Genci” de denir. Genç insanın deli dolu olması gibi kışın da en deli soğuklarının başlangıcıdır. 20 Aralık Şebiyeldanın (en uzun gecelerin) başlangıcı 26 Aralık Şebiyeldânın (en uzun gecelerin sonu)OCAK 9 Ocak Zemheri fırtınası 27 Ocak Kışın şiddetli zamanı Ocak kapıları cızılatır, Kadınları ağlatır. 30 Ocak Zemheri’nin (kara kışın) sonuŞUBAT 6 Şubat Deligucük soğukları: Sert soğuklar, Gucük: Küçük: şubatın kısa, soğukların az olduğunu ifade eder. Şubat soğuğu, yöreden yöreye küçük, gucük, gucik veya cücük soğukları olarak da adlandırılır. 15 Şubat Kasım yüz(100), gerisi (dere tepe) düz! (Yani bu tarihten sonra şiddetli soğukların pek görülmeyeceğini ifade eder. Artık düzlüğe çıkılmıştır. 20 Şubat Birinci Cemre: Havaya 23 Şubat Fırtına (3 gün) 27 Şubat İkinci Cemre: Suya 28 Şubat Leylek soğukları: Fırtınalı bir hava yaşanır.MART Korkma martın kışından, kork abrilin beşinden! Leyleğin Karı: Martın ilk haftası, soğukların kırılması; kar yağar, havalar yumuşar. 6 Mart Üçüncü Cemre: Toprağa “Leylek 8’e gelmez 9’a kalmaz: yani Leylekler, Mart’ın 8’ini 9’una bağlayan gece gelir. 11 Mart Kocakarı soğuğunun başlangıcı: (Berdelâcuz) Kocamış, ihtiyarlamış kış anlamında “kocakarı” sözü kullanılmıştır. Mart kapıdan baktırır, kazma kürek yaktırır. 18 Mart Berdelâcuz’un (Kocakarı soğuğunun) sonu 21 Mart Nevruz NİSAN 5 Nisan Abrilin beşi: (Kork Aprilin beşinden, öküzü ayırır eşinden)