AFAD’ın Yeni Haritası Karaman’ı Obruk Tehlikesi Taşıyan İller Arasına Resmen Ekledi
AFAD’ın yürüttüğü ‘Obruk Duyarlılık Haritası’ çalışmasında korkutucu tablo netleşti. Konya, Karaman ve Aksaray’da toplam 684 obruk tespit edilirken, yer kabuğundaki bu değişimlerin nedenleri ve konumları mercek altına alındı.
AFAD tarafından yürütülen Obruk Duyarlılık Haritası çalışmasının ikinci fazı tamamlandı ve Karaman, artık obruk tehlikesi taşıyan iller arasında resmen yer aldı. Konya, Karaman ve Aksaray genelinde toplam 684 obruk tespit edilirken, bunların 20’sinin Karaman sınırlarında bulunduğu açıklandı. AFAD, Karaman’daki obrukların tamamının kırsal alanlarda oluştuğunu ve şu an için yerleşim yerlerini tehdit eden bir durumun bulunmadığını duyurdu. Ancak uzmanlara göre bu tablo, Karaman’da tehlikenin yeni değil, giderek büyüyen bir süreç olduğunu gösteriyor. KARAMAN’DA YILLARA YAYILAN OBRUKLAR: ÇAP VE DERİNLİK ARTIYOR Kentte son yıllarda meydana gelen obrukların boyutları, zeminin giderek daha kırılgan hale geldiğini ortaya koyuyor: • 2022 – Akçaşehir: 100 metre çapında çökme • 2024 – Ayrancı: 63 metre çap, 35 metre derinlik • 2025 – Ortaoba: 65 metre derinlik Bu örnekler, bölgedeki yer altı boşluklarının büyüdüğünü ve riskin hızlı bir şekilde ilerlediğini gösteriyor. OBRUKLARIN ANA NEDENİ: YER ALTI SUYUNUN HIZLA ÇEKİLMESİ Uzmanlar, Karaman’daki obruk oluşumlarının en büyük nedeninin yer altı su seviyesinin ciddi şekilde düşmesi olduğu görüşünde. Konya Teknik Üniversitesi Obruk Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, süreci şu sözlerle özetliyor: “Yer altı su seviyesi düştükçe yer altındaki boşluklar büyüyor. Bu süreç devam ettikçe obruklar artıyor. Kuraklık, iklim değişikliği ve aşırı yer altı suyu kullanımı birleşince tablo hızla aleyhimize dönüyor.” Karaman’da yoğun su tüketen tarım modeli — mısır, pancar, elma bahçeleri — su kaybını hızlandırıyor. Vahşi sulama tekniklerinin hâlâ kullanılmaya devam etmesi de obruk riskini her yıl artırıyor. KARAMAN, KONYA’NIN GİDİŞATINI TAKİP EDİYOR Karaman’ın da içinde bulunduğu Konya Kapalı Havzası, Türkiye’de obrukların en yoğun görüldüğü bölge olma özelliğini taşıyor. Konya’nın Karapınar ilçesinde her yıl 20–30 yeni obruk oluşması, havzanın ne kadar hassas olduğunu ortaya koyuyor. AFAD’ın son verileri, Karaman’ın bugün Karapınar’ın 10–15 yıl önceki risk seviyesine doğru ilerlediğini gösteriyor. BUGÜN KIRSALDA OLUŞUYOR, GELECEKTE YERLEŞİME YAKLAŞABİLİR AFAD’ın “yerleşim yerlerini tehdit eden durum yok” açıklaması kısa vadede olumlu görülse de uzmanlar bunun kalıcı olmayabileceğine dikkat çekiyor. Yer altı suyu düşmeye devam ederse: • Obruk oluşabilecek alanlar genişleyebilir, • Çökme çapları ve derinlikleri artabilir, • Risk kırsaldan yerleşim alanlarına yaklaşabilir, • Ekonomik ve sosyal kayıplar büyüyebilir. Karapınar örneğinde olduğu gibi obrukların önce kırsalda başlayıp zamanla yerleşim bölgelerine yakınlaşması, olası senaryolardan biri olarak değerlendiriliyor. KARAMAN’DA ACİL OLARAK ATILMASI GEREKEN ADIMLAR Uzmanlara ve AFAD raporlarına göre Karaman’ın obruk riskini durdurması için yapılması gerekenler öne çıkıyor: • Yer altı suyu kullanımının sıkı şekilde denetlenmesi • Su tüketimi düşük ürünlere yönelim • Modern sulama sistemlerinin hızla yaygınlaştırılması • Sanayi tesislerinin yer altı su kullanımının kontrol altına alınması • Obruk risk haritasının düzenli takip edilmesi • Karaman’da su yönetimi ve obruk analizine yönelik kalıcı bir birim kurulması Bu adımlar atılmadığı takdirde, Karaman’daki obruk sayısının artacağı ve ekonomik risklerin büyüyeceği uyarısı yapılıyor. KARAMAN’IN GELECEĞİ SU YÖNETİMİNE BAĞLI Bilim insanlarına göre Karaman’ın kaderini belirleyecek en kritik konu yer altı suyunun nasıl yönetileceği. Tarım, sanayi, yerleşim güvenliği ve ekonomik geleceğin tümü bu yönetimin başarısına bağlı. AFAD’ın Karaman için açıkladığı 20 obruk verisi, artık bir eşik anlamı taşıyor: Karaman, obruk tehlikesini yalnızca konuşan değil; resmî olarak yaşayan illerden biri hâline geldi.